Η Κοινότητα Απερίου συνεδρίασε εκτάκτως στις 17 Ιουνίου και αποφάσισε ομόφωνα την απομάκρυνση του σιντριβανιού από τη θέση ‘’ Γεφύρι – Πλατεία Ομονοίας Απερίου ‘’ και την φύλαξή του σε αποθηκευτικό χώρο του Δήμου Καρπάθου, προκειμένου να κατασκευασθεί το μνημείο αφιερωμένο στον Ήρωα Χατζηλία Οικονόμου . Σε μελλοντική συνεδρίαση της Κοινότητας Απερίου θα αποφασισθεί που θα τοποθετηθεί το σιντριβάνι – προσφορά του Μακαριστού Ιερέα Ισιδώρου Σισκαμάνη ‘’ .
Σύμφωνα με πληροφορίες των Καρπαθιακών Νέων μέσα στον Αύγουστο 2022 θα τοποθετηθεί το μνημείο του ήρωα Χατζηλία Οικονόμου στο Απέρι, να σημειωθεί ότι το μνημείο ήδη βρίσκεται στο νησί.
O λαογράφος και ιστορικός της Καρπάθου καθηγητής Μιχαήλ Μιχαηλίδης – Νουάρος κατατάσσει τον Χατζηλία Οικονόμου:
«Ως τον επιφανέστερο πολίτη της Καρπάθου, λόγω μορφώσεως, γένους και λόγω της περιουσίας και της ηθικής του αξίας κατά την Επανάσταση του 1821».
Ποιος ήταν ο Χατζηλίας Οικονόμου;
Από τα λίγα που γνωρίζουμε για τη ζωή του, μπορούμε εύκολα να καταλήξουμε πως πρόκειται για άνθρωπο που δεν λογάριαζε το χρήμα και για οδηγό και μέτρο είχε πρώτα τον άνθρωπο. Φαίνεται μάλιστα πως στάθηκε απέναντι ακόμη και στην μεγαλύτερη Ελληνική εξουσία της εποχής, την εκκλησία.
Στις 9 Φλεβάρη 1824, ο Αρχιεπίσκοπος Καρπάθου και Κάσου Νεόφυτος προς το Υπουργείο Εσωτερικών γράφει για κείνον:
«…Όπου εις τας εκκλησιαστικάς ανακατωνόταν δια ανοησία του…».
Πέρα από τη μεγάλη οικονομική βοήθεια, ο Χατζηλίας ναυπήγησε και ένα πλοίο, που έμεινε στην ιστορία ως το «καράβι της Καρπάθου» και το έστειλε στον αγώνα.
Το καράβι του Οικονόμου ναυπηγήθηκε γρήγορα, χρειάστηκαν μόλις 3 μήνες στην περιοχή Βρόντη, στο καραβοστάσι της εποχής.
Είχε πλοίαρχο τον σπουδαίο δάσκαλο και καπετάνιο Ανδρέα Διακανδρά. Σώθηκαν και τα ονόματα ορισμένων από τους άντρες που συμμετείχαν:
ο Μιχάλης Ζαννάκης, ο Μιχάλης της Νισσυριάς, αλλά και οι δυο γιοί του προεστού ΔιακονήΧατζηκωνσταντή, που ο πατέρας τους συνόδευσε με μια ευχή για την σπουδαία ώρα της μάχης, αλλά και μια αιώνια κατάρα!
Αν μετανιώσουν, δειλιάσουν και αρνηθούν να πολεμήσουν!
Όπως αναφέρει ο Μιχάλης Παπαβασίλης (εφ. Δωδεκ. Αυγή, 1928) το καράβι αναχώρησε την ημέρα του Ευαγγελισμού και όταν έφτασε στην Αλικαρνασσό συνάντησε δυο πλοία δίχως σημαία και διακριτικά.
Στο πλοίο της Καρπάθου έγινε πανηγύρι, νόμισαν ότι πρόκειται για Ελληνικά σκαριά και άρχισαν τις ετοιμασίες για τη συνάντηση. Μάλιστα άναψαν φωτιά για να ζεστάνουν νερό, έτσι να ξυριστεί και να πλυθεί το πλήρωμα, αφού θα ήταν ντροπή να συναντήσουν τους Έλληνες αγωνιστές έτσι βρώμικοι και νοτισμένοι στην αρμύρα.
Αυτό φαίνεται πως έσωσε το πλοίο, από τη μια ο καπνός της φωτιάς, αλλά και τα βαμμένα με κατράμι πορτέλα του πλοίου που έμοιαζαν με θέσεις κανονιών, έκαμαν τα δυο εχθρικά να πιστέψουν ότι το ολοκαίνουριο άγνωστο πλοίο ετοιμάζει χτύπημα, έτσι εγκατάλειψαν βιαστικά τις θέσεις τους.
Όταν πια οι Καρπάθιοι κατάλαβαν ότι πρόκειται για εχθρικό καράβι τα χρειάστηκαν, κάποιοι ρίχτηκαν στη βάρκα και έφευγαν όπως-όπως, αντίθετα ο Χατζηλίας Οικονόμου προετοιμάστηκε για μάχη!
Τελικά δεν χρειάστηκε να βγουν τα σπαθιά από τα θηκάρια, ούτε τα μπαρούτια να πάρουν φωτιά, το πλοίο της Καρπάθου δόθηκε στις δυνάμεις του ναυάρχου Μιαούλη και πήρε μέρος στην ναυμαχία του Γέροντα, μια από τις σημαντικότερη θαλάσσιες μάχες του 1821!
Στις 29η Αυγούστου 1824, στον κόλπο του Γέροντα (κόλπος της Μ. Ασίας, απέναντι από την Λέρο), ο Ελληνικός στόλος νίκησε τον ενωμένο Οθωμανικό και Αιγυπτιακό στόλο.
Επικεφαλής των Ελλήνων ήταν, ο Ανδρέας Μιαούλης, ο Γεώργιος Σαχτούρης και ο Νικολής Αποστόλης, στη διάθεση τους υπήρχαν 75 μπρίκια και σκούνες. Ενώ ο Τούρκος ναύαρχος Χοσρέβ Πασάς και ο Αιγύπτιος Ιμπραήμ Πασάς, κατέβηκαν με 25 φρεγάτες, 25 κορβέτες, 50 μπρίκια και 300 εξοπλισμένα μεταγωγικά ( συνολικά υπήρχαν 2.800 Τουρκικά κανόνια απέναντι στα 700 Ελληνικά).
Η Κάρπαθος, εκτός από τους ατρόμητους ναύτες, που επάνδρωσαν τα πλοία, συμμετείχε και ξεχώρισε από τα Δωδεκάνησα κυρίως από τα χρήματα που έστελνε, καλύπτοντας τις διαρκείς ανάγκες του ξεσηκωμού.
Η παράδοση θέλει ακόμη και τον Ναύαρχο Κριεζή να βρίσκεται στο γάμο του Γιώργου Οικονόμου, γιού του Χατζηλία, στον πανέμορφο όρμο της Κυράς Παναγιάς στην Κάρπαθο.
Ο Κριεζής στεφάνωσε το ανδρόγυνο και η νύφη (η Φωτεινή, κόρη του προεστού Χαζή Φραγκέσκου) πρόσφερε όλα τα χρυσαφικά που φορούσε για τον αγώνα, όμως δεν ήταν μόνο αυτά, εκτός από τα χρυσαφικά και τα φλουριά δόθηκαν 40 χοίροι, 25 αρνιά, 30 κατσίκες και 50 οκάδες λάδι. Ο Ναύαρχος παρέμεινε για λίγο στην Κάρπαθο, γύρισε όλο το νησί και από τα επτά χωριά κέρδισε πολλές εισφορές για τον αγώνα.
Ο Χατζηλίας Οικονόμου, χρημάτισε Δήμαρχος στην πρώην πρωτεύουσα του νησιού (τότε το Απέρι ήταν το Μεγάλο χωριό) και ήταν ο απεσταλμένος της Καρπάθου στην Β΄και στην Δ΄Εθνοσυνέλευση. Μάλιστα στην τελευταία Εθνοσυνέλευση φαίνεται να κάνει μια απέλπιδα προσπάθεια για να αλλάξει, έστω και τελευταία στιγμή, τα σύνορα και η Κάρπαθος να περάσει στην Ελλάδα.
Είναι χαρακτηριστικό το πιο κάτω απόσπασμα, από την τοποθέτηση των απεσταλμένων του νησιού:
«…Οι Καρπάθιοι, πειθόμενοι εις την ένορκον και πασιφανή διακήρυξιν των συνελεύσεων του Έθνους, ότι όλοι όσοι έλαβον τα όπλα εις τον ιερόν τούτον αγώνα, είναι ένα αδιάσπαστον Έθνος, ήλπιζάν δικαίως να είναι μέλη συνολοπληρωτικά του Ελληνικού Κράτους, έτι μάλλον ως μη έχοντες ποτέ κατοίκους Τούρκους, ούτε ιδιοκτησίας Τουρκικάς εις την Νήσον των.
Αλλά παρά πάσαν ελπίδα βλέπουν, οτι η πράξι, η γενόμενη εν Λονδίνο την 22 Μαρτίου του παρόντος έτους από τους Πληρεξούσιους Αντιπροσώπους των Τριών Συμμάχων Βασιλέων, διορίζει όρια της Ελλάδος, κατά τα οποία η Κάρπαθος καταδικάζεται να εγκαταλειφθή εις την λυσσώδη εκδίκηση των άσπονδων εχθρών του Χριστιανισμού…».
Εν Άργει τη 5 Αυγούστου 1829
Οι πληρεξούσιοι της Καρπάθου
Χ. Ηλίας Οικονόμου
Γεώργιος Ψαρουδάκης
Από τη μια οι εκκλήσεις των Καρπάθιων, από την άλλη οι απειλές και οι φοβέρες του ενδοξότατου και πολυχρονεμένου αφέντη Μεχμέτ Σουκιούρ μπέη. Δεν άργησε και η επίσημη απάντηση του Κυβερνήτη, Ι. Α. Καποδίστρια στις 20 Σεπτεμβρίου 1830, από το Ναύπλιο:
“Η μόνη συμβουλή, την οποίαν μπορούμε να δώσουμε επι του παρόντος είναι το να συμμορφωθείτε καθώς σας υπαγορεύει ο Σουκιούρμπεης και να διεθύνητε προς αυτό τους αντιπροσώπους σας αν πρόκειται να συμφωνήσετε μετ΄αυτού περί της πληρωμής του φόρου δεν δύνασθε να τον αποφύγετε…”
Λίγους μήνες αργότερα ο Χατζηλίας Οικονόμου δολοφονήθηκε άνανδρα από Κρητικούς ατάκτουςληστοπειρατές, τέτοιες ομάδες είχαν λημέρια στα χωριά του νησιού και ο ντόπιος πληθυσμός γνώρισε πολλές ταλαιπωρίες.
Ο Χατζηλίας μαχαιρώθηκε έξω από ένα λιοτρίβι που κρατούσαν και βασάνιζαν τον Αποστολάκη Κάλογλου. Πλήρωσε έτσι με την ίδια του τη ζωή το πάθος του για ελευθερία και δικαιοσύνη.
«Τόσον δε είχον αποθρασυνθή οι Κρητικοί αντάρται, ώστε τον δήμαρχον του Απερίου και παραστάτην (αντιπρόσωπον) της επαρχίας τον Χατζή ανθιστάμενων κατ΄ αυτών δια τας αρπαγάς και κακοπραγίας, βιασμούς γυναικών κλπεφόνευσαν, όταν ετόλμησε να υπάγη ο ίδιος να απελευθερώση από την φυλακή τον γαμβρόν του ΑποστόληνΚάλογλου, διότι και ούτος δεν ηνείχετο τας ανταρσιας των». Έγραψε ο ιστορικός της Καρπάθου Μιχ. Γ. Μιχαηλίδης-Νουάρος, που χαρακτήρισε τον Χατζηλία Οικονόμου ως «επιφανέστερο πολίτη της Καρπάθου» στα χρόνια της Επανάστασης!
Ο κρητικός καπετάνιος Γιάννης Στειακός που υπήρχαν υποψίες για το φόνο του Χατζηλία Οικονόμου, εννιά χρόνια αργότερα (1838), κατάφερε την επανεξέταση της δολοφονίας και ο Τούρκος διοικητής Κατήρ αγά Καβάπασι αποφάσισε να χρεώσει με πρόστιμο 3.500 γρόσια έναν άλλο κρητικό καπετάνιο, που είχε στη δούλεψη τον φονιά του Οικονόμου.
Πηγή Καρπαθιακά Νέα
