Γράφει η Μαριγούλα Κρητσιώτη
Πριν 2-3 μέρες η Αγνή Στρουμπούλη, εντελώς παρορμητικά, έκοψε εισιτήρια για Κάρπαθο, ωθούμενη από το όνειρό της να βιώσει μια τοπική κοινωνία. Κι είπε, «αφηγούμαι δωρεάν, επιστρέφω την τέχνη μου, στις κοινωνίες από τις οποίες την πήρα». Ετσι έγινε. Από σήμερα 2/2/23 και μέχρι τις 28/3/23 η Ρουρουρού/παραμυθαρού θα λέει παραμύθια στην Κάρπαθο και το δικό μας, με το βαφτιστικό, «Σισαμόμελη».
«Είμαι η Αγνή Στρουμπούλη, η Ρουρουρού/ παραμυθαρού/ με μια χοντρή κοιλιά/ γεμάτη παραμύθια»
Ετσι ξεκινά την αφήγηση παραμυθιών η Αγνή Στρουμπούλη. Κι ευθύς καβαλάει τ’ άλογο της σκέψης κι απογειώνεται στις εκτάσεις του εαυτού, το υποβάλλει στον εαυτό, το κάνει δικό της, το ταξιδεύει στο ύψος και βάθος των νοημάτων του κι επανέρχεται γεννώντας το μπροστά μας, φρέσκο κι ανανεωμένο, αλλά με βάση την προϋπάρχουσα μορφή του. Φρέσκια κι αυτή, ολοκαίνουργια και φωτεινή κι ακόμα πιο ανθρώπινη, από την καταβύθιση στις αλήθειες του παραμυθιού.
Την τέχνη της αφήγησης ασκούσαν παλαιότερα οι βιωματικοί παραμυθάδες. Ο παραμυθάς «είχε ένα τέτοιο λέγειν που κρεμόντουσαν όλοι από τα χείλια του, δεν άκουγες κιχ, τσιμουδιά. . Ενα παραμύθι που κάποιος το λε’ε σε μισή ώρα, ο καλός παραμυθάς το παράσταινε και περνούσε η βραδιά…και το τράβα και το τράβα για να μην τελειώνει ….Κι αύριο το συνέχιζε. Οι πιο καλοί ήτον ο Παπανικολάου ….κι από τις γυναίκες η Ευφροσύνη του Βλάχου. … Κι ο τρόπος που το λέ’ασι, σ’ ήκανε να πιστεύγεις ότι ήτον αλήθεια: «Επή’ε κι ήρτε ‘που τα’ Αφούρι», «ήτον ένας παλληκαράς σα το Σφακιανό». Μερικές φορές εθάρρες ότι ήσου’ και συ του παραμυθιού: «Κά’ησε φρόνιμα Μανιά, γιατί ο Δράκος θα μπει και θα σ’ αρπάξει και σένα» ή «το μουλάρι ν’ έρχεται και θα του φιλήσεις και συ το κώλο του» [ πρφ. Μανώλης Λαγωνικός].
`Η Αγνή Στρουμπούλη, από κοινωνική λειτουργός μεταπήδησε στην τέχνη της αφήγησης παραμυθιών. Μια τέχνη, η οποία φέρνει στο παρόν τα παραμύθια, ενεργοποιώντας τον ψυχαγωγικό, εκπαιδευτικό και ψυχοθεραπευτικό ρόλο τους. Ανακαλεί, επιπλέον, αντιλήψεις και αξίες ή πρόσωπα και γεγονότα που σημαδεύουν, μέσα στον χρόνο, τον πολιτισμό μας.
Η μακριά πορεία της Αγνής στην συγκεκριμένη σχέση με το παραμύθι αποτυπώνεται σε αναρίθμητες αφηγηματικές παραστάσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό, σε πάμπολλα εργαστήρια-σεμινάρια διδασκαλίας της αφηγηματικής τέχνης, σε πολλές εκδόσεις και μεταφράσεις βιβλίων με ιστορίες, παραμύθια, τραγούδια, νανουρίσματα ή όργανα, από ελληνικές και ξένες παραδόσεις. Με υλικό, δηλαδή, στο οποίο βασίστηκαν οι αφηγήσεις της.
Μεταφέροντας, τα παραμύθια στην ζωντανή κατάσταση της αφήγησης, η Αγνή «ξεκλειδώνει μνήμες», όπως λέει. Και μάλλον εννοεί ότι ανοίγει πανανθρώπινα και διαχρονικά προβλήματα των σχέσεων, τα οποία δίνουν διάρκεια ζωής στα παραμύθια. «Αν δεν είχαν ουσία, δεν θα καρφώνονταν στην μήνη, δεν θα είχαν απήχηση και στο σήμερα». Πράγματι τα παραμύθια συλλαμβάνουν τα πιο σημαντικά-ασήμαντα της καθημερινής ζωής, θίγοντας με του δικούς τους συμβολικούς τρόπους αλήθειες, τις οποίες οι άνθρωποι δεν μπορούν ή δεν θέλουν να πουν με άλλους τρόπους.
Το ψέμα, η πονηριά, η αδικία, ο φθόνος που σέρνονται στις διαπροσωπικές σχέσεις της καθημερινότητας, κυριαρχούν στα θέματα των παραμυθιών. Οι ήρωες μόνιμα βρίσκονται σε σύγκρουση και αντίθεση. Καταπιέζονται, διώκονται, αδικούνται, πονούν, υποφέρουν, αγαπούν, ελπίζουν, συγκρούονται. Τα παραμύθια συγκρατούν τις πιο δυνατές εντυπώσεις και τα πιο δυνατά συναισθήματα τέτοιων καταστάσεων, όπου το καλό συνυπάρχει με το κακό. Επί του θέματος, οι βιωματικοί παραμυθάδες εισάγουν ήρωες, μάγους, υπερφυσικές δυνάμεις. Επίσης υποδεικνύουν πιο ρεαλιστικές και υπεύθυνες συμπεριφορές, όπως αποδοχή, συμβιβασμό, καρτερικότητα, υπομονή ελπίδα κλπ. Για όλα αυτά «τα παραμύθια αποτελούν ένα ισχυρό και πολύτιμο κομμάτι της συνείδησής μας»
Το ψέμα κι η αλήθεια υφαίνουν πολλά παιχνίδια στην πλοκή των παραμυθιών. Τα όρια μπερδεύονται. «Ζύγισε μέσα σου τα πράγματα και πες …..αν μέσα στο ψέμα είναι η αλήθεια, αν…», λέει η Αγνή. Ποια είναι η αλήθεια στο καρπάθικο επιμύθιο: «και τρώ’α και πίνα’ και ψοφούσα’ που τη ‘πείνα». Για ην Αγνή «ο παραμυθάς …εί να κινείται στο μεταίχμιο και ν’ αναποδογυρίζει συνεχώς την εικόνα της πραγματικότητας. Το παραμύθι είναι ανατροπή».
Σαν συνολική μορφή το παραμύθι είναι ένα δοσμένο σχήμα επικοινωνίας, το οποίο περιέχει τις κοινές αντιλήψεις και αξίες που κρύβουν οι σχέσεις στην ζωή ενός τόπου. Πρόκειται για αντιλήψεις και αξίες που εγκρίνονται και επικυρώνονται σε κάθε αφήγησή του, με την συναισθηματική και πνευματική συμμετοχή του κοινού. Θα μπορούσε να ειπωθεί ότι είναι ένας μπούσουλας ζωής, αρκεί να παίρνεις την αλήθεια που κρύβουν τα ψέματα; Η Αγνή παραπέμπει στον Cambel: «…το ύστατο μυστικό του παραμυθιού είναι να σε διδάξει να περάσεις το λαβύρινθο της ζωής κατά τέτοιο τρόπο, ώστε να διαφανούν οι πνευματικές της αξίες.» αναφέρει ο J. CAMBEL
Την Αγνή Στουμπούλη αφηγείται παραμύθια από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Ένα ανάμεσά τους προέρχεται από την Κάρπαθο. Στην διάθεσή της βρίσκεται περίπου 25-30 χρόνια. Αυτό έχει καταγραφεί από την Ευρη-Βαρίκα Μοσκόβη, στο βιβλίο της, «Παραμύθια και Τραγούδια της πατρίδας μου Καρπάθου», 199. Τίτλος του παραμυθιού είναι, «Η δασκάλα και το βασιλόπουλο» και αφηγήτρια η Φωτουλιά Μπαρίτη από το Οθος. Η Αγνή το ονομάζει «Η σισαμόμελη», καθώς σχετίζεται με το θέμα και το αποδίδει φρεσκαρισμένο κι ανανεωμένο κάθε φορά.
2.2.2023
Καρπαθιακά Νέα
