Φωτογραφία: Μαζί με τον πρωϊνό καφέ αναπολούν τα περασμένα. Από αριστερά: Βάσος Χατζημιχάλης, Ντίνος Χιωτάκης, Γιώργος Μανωλάκης, Γιάννης Κασσώτης (όρθιος), Μανώλης Κασσώτης, Νίκος Τσέρκης, Μιχάλης Καβουκλής, Αντώνης Σαμιώτης. Together with the morning coffee they reminisce of the past. From left: Vasos Hatzimichalis, Dinos Chiotakis, George Manolakis, Yiannis Cassotis (standing), Manolis Cassotis, Nikos Tserkis, Michalis Kavouklis, Antonis Samiotis.
Κατηφορίζοντας προς το λιμάνι, αρκετά χαμηλά, στη δεξιά μεριά του δρόμου κι απέναντι από του Λαζάρου (για όποιους τον θυμούνται) είναι ένας καφενές, που ο πρωινός ήλιος δεν τον πιάνει και τ’ αγέρι της θάλασσας κρατά δροσερό τον αυλόγυρο του.
Γράφει ο Μανώλης Κασσωτης
Εκεί συνηθίσαμε να μαζευόμαστε, κάθε πρωί, το φετινό καλοκαίρι. Παρέα ετερόκλητη αλλά και κάπου όμοια: άνθρωποι μιας κάποιας ηλικίας, που λέμε ευφημιστικά, «γέροι» θάλεγαν τα ανελέητα σημερινά νιάτα, με τον απροκάλυπτο ηλικιακό ρατσισμό τους.
Κι όμως, είναι οι ίδιοι άνθρωποι που αποτελούσαν κάποτε την νεολαία των Πηγαδιών. Νέα παιδιά τότε, ανάμεσα στα δεκαοκτώ και τα είκοσι, έδιναν τον τόνο της ζωής στα Πηγάδια, προπάντων τα καλοκαίρια: ποδόσφαιρο, ανταγωνιστικό, θορυβώδικο, με τα πιτσιρίκια να παρακολουθούν εκστασιασμένα τα πρότυπα τους και να βιάζονται να μεγαλώσουν για να τους μοιάσουν. Κολύμπι, εκδρομές, διασκεδάσεις, πολύς ρομαντισμός και χτυποκάρδια για κάποιες όμορφες. Γλέντια παράλληλα με κείνα των μεγάλων, χωρίς απαξίωση της παράδοσης.
Νιάτα ολόχαρα κι αισιόδοξα, που τα όνειρα κι οι φιλοδοξίες τους τα πήραν μακριά από την Κάρπαθο: Αμερική, Αυστραλία, Καναδάς, Αθήνα. Άλλοι για σπουδές κι άλλοι για επαγγελματική καριέρα. Άλλοι πάλι, κυνήγησαν τα όνειρα τους στην θάλασσα. Να οργώνουν, αντίς για το πατρικό χωράφι, τους ωκεανούς της γης. Να δουν και να μάθουν. Έλληνες!
Πρόθυμη κι ευγενική η κυρία Καίτη προσφέρει τον καλύτερο καφέ της Καρπάθου. Willing and kind, Mrs. Kaiti offers the best coffee in Karpathos.
Και πέρασαν τα χρόνια γρήγορα κι όλοι – σχεδόν – γύρισαν πίσω στη γη που τους γέννησε κι οι ναυτικοί μαζί. Κι είναι τώρα, τούτοι οι τελευταίοι που δίνουν χρώμα και νοστιμιά στην παρέα με τις συναρπαστικές τους αφηγήσεις. «Οι καπεταναίοι» – έτσι τους προσφωνούμε – έχουν να πουν πολλά, γιατί είδαν πολλά, και ξέρουν … ακόμα περισσότερα. Εδώ, όμως, υπάρχει ιεραρχία: για θέματα «θαλασσινά» το βλέμμα όλων στρέφεται στον παλαιότερο καπετάνιο πρώτα. Οι άλλοι έπονται.
Για άλλα θέματα, ανάλογα με το αντικείμενο, παίρνουν το λόγο οι έχοντες σχέση, για να καταθέσουν γνώση και εμπειρίες ζωής. Οι ειδικοί που λένε. Πέρα απ’ αυτούς (όπως συμβαίνει με μας τους Έλληνες) πάντα θα υπάρχει και κάποιος που τυχαίνει να τα ξέρει όλα! Ειδικός επί παντός επιστητού.
Η τελευταία περίπτωση έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, γιατί ο ειδικός αυτού του τύπου υπερασπίζεται με πάθος όσα ισχυρίζεται. Και να ’ναι ένας, καλά! Υπάρχει περίπτωση να ’ναι δυο και τρεις συγχρόνως, οπότε ο καθένας τους, προσπαθώντας να μονοπωλήσει το ενδιαφέρον των ακροατών, επιστρατεύει ανύπαρκτες ρητορικές ικανότητες, προβάλλει απίθανες επιχειρηματολογίες, κι εδώ ακριβώς είναι το γούστο.
Παραδοσιακό καφενείο. Traditional café.
Πάντως, επειδή την έφεση για ρητορεία την έχουμε εμείς οι Έλληνες, συμβαίνει καμιά φορά, στην παρέα, να παίρνουν τον λόγο δυο και τρεις συγχρόνως και να ρητορεύουν έντονα και ασταμάτητα. Σε τέτοιες περιπτώσεις, το ακροατήριο αντιδρά άμεσα: φεύγει χωρίς προσχήματα αφήνοντας τους λαύρους ρήτορες να «ομιλούν προ κενών εδράνων», που λένε και στη Βουλή.
Το ενδιαφέρον, και συγκινητικό συγχρόνως, είναι πως στη παρέα συμμετέχουν και κάποιοι νέοι άνθρωποι, παιδιά παλαιών φίλων μας, που δεν έφυγαν ποτέ από την Κάρπαθο. Έμειναν εδώ και έζησαν από τη θάλασσα της. Καλά παιδιά. Τίμιοι, απλοί, αυθεντικοί άνθρωποι. Παρακολουθούν τις κουβέντες μας μ’ ενδιαφέρον, συμμετέχουν σ’ αυτές και δείχνουν ν’ απολαμβάνουν όχι μόνο τα ευτράπελα, αλλά και όσα ενδιαφέροντα, φρόνιμα και βιωφελή κατατίθενται.
Κουβέντες, διάφορες στην παρέα. Με τα «πολιτικά» να μη λείπουν κι αυτά, έτσι για ν’ ανεβαίνουν οι τόνοι και να χαμηλώνουν με ιπποτική ευγένεια όταν εμφανίζεται η κυρία Καίτη για να σερβίρει τον καφέ. Πρόθυμη κι ευγενική αποσύρεται αμέσως μετά το σερβίρισμα διακριτικά, συνοδευόμενη από ευχαριστίες κι εύσημα: «Συγχαρητήρια κυρία Καίτη. Ο καφές σας ο καλύτερος της Καρπάθου».
Συμμετέχουν και αυτοί που δεν έφυγαν από την Κάρπαθο. Από αριστερά Ντίνος, Χαρής και Αντρέας Καζηλιέρης. Those who did not leave Karpathos are also participating. From left: Dinos, Haris and Andreas Kazilieris.
Ψυχική ευφορία, που όμως, δεν οφείλεται στον καφέ, όσο καλός κι ανείναι. Είναι η αντάμωση ανθρώπων που μοιράστηκαν τα νιάτα τους και τώρα γυρεύουν εκείνη την εικόνα τους, ο ένας μέσα στις μνήμες του άλλου. Στον καφενέ γίνεται έτσι, ξαναβάπτισμα μέσα στη χρυσή κολυμπήθρα της νιότης. Τ’ άσπρα μαλλιά κι οι ρυτίδες εξαφανίζονται, σαν από μαγεία. Όλοι έφηβοι ξανά! Κι οι κουβέντες (τις πιο πολλές φορές) νεανικές, της εποχής εκείνης. Το ίδιο λεξιλόγιο, ο ίδιος τόνος φωνής, πηγαία τα γέλια, νεανικά: το θαύμα του καφενείου του χωριού και της μικρής επαρχιακής πόλης. Εδώ ο καθένας είναι αναγνωρίσιμος και σημαντικός. Δεν τον εξουθενώνει η ανωνυμία του καφενείου της μεγάλης πόλης, όπου παραμένει τραγικά άγνωστος. Δεν γίνονται αιτία καταφρόνιας τ’ άσπρα του μαλλιά. Στεφάνωμα ζωής μακράς και τιμημένης είναι. Πλούσιος ο απολογισμός της: οικογένεια, «προκοπή», καλά παιδιά, όμορφα ’γγόνια, φίλοι, κοινωνική αποδοχή.
«Δόξα τω Θεώ».
Μαζί και πάλι τ’ άλλο καλοκαίρι.
Είθε!
Back to traditional “Café”
By Manolis Cassotis
Going down towards the port, quite low, on the right side of the road and opposite Lazarus (for those who remember him) is a café, which the morning sun does not reach, and the sea breeze keeps its courtyard cool. We used to gather there every morning this summer. A motley group but also somewhat similar: people of a certain age, euphemistically called “old people” who would mock today’s merciless youth, with their overt ageism.
Τα πιτσιρίκια βιάζονται να μεγαλώσουν για να τους μοιάσουν. The kids are in a hurry to grow up to take after them (Photo Panagioti Skevofylaka, 1956).
And yet, they are the same people who once made up the youth of Pigadia. Young then, between eighteen and twenty and, set the tone of life in Pigadia, especially in the summers: competitive socker, noisy, with the little ones ecstatically watching their role models and rushing to grow up to be like them. Swimming, excursions, entertainment, lots of romance and heartbreak for some beauties. Celebrations alongside those of the adults, without devaluing tradition.
Young people, full of joy and optimism, whose dreams and ambitions took them far from Karpathos: America, Australia, Canada, Athens. Some for studies and others for a professional career. Others, again, chased their dreams at sea. To plow, instead of their father’s field, the oceans of the earth. To see and learn. Greeks!
And the years passed quickly and everyone – almost – returned to the land that gave them birth, including the sailors. And now, these last ones are the ones who add color and flavor to the company with their exciting stories. “The captains” – that’s how we address them – have a lot to say, because they’ve seen a lot, and they know… even more. Here, however, there is a hierarchy: for “sea” matters, everyone’s gaze turns to the oldest captain first. The others follow.
Μετά από μισό αιώνα τέσσερις από τους ποδοσφαιριστές της «Τρίαινας» του Ποσειδώνα. Από αριστερά: Γιώργος Μανωλάκης, Μανώλης Κασσώτης, Θεοδόσης Μανωλάκης, Ντίνος Χιωτάκης. After half a century, four of Poseidon’s “Triena” soccer players. From left: George Manolakis, Manolis Cassotis, Theodosis Manolakis, Dinos Chiotakis.
For other topics, depending on the subject, those with a connection take the floor to share their knowledge and life experiences. The experts as people say. Beyond them (as is the case with us Greeks) there will always be someone who happens to know everything! An expert on everything.
The last case is particularly interesting, because this type of expert passionately defends what he claims. And if there is only one, fine! There is a chance that there are two or three at the same time, in which case each of them, trying to monopolize the interest of the listeners, enlists non-existent rhetorical abilities, puts forward improbable arguments, and this is precisely where the funny lies.
However, because we Greeks have the gift of oratory, it sometimes happens that in a group, two or three people take the floor at the same time and orate intensely and non-stop. In such cases, the audience reacts immediately: it leaves without pretense, leaving the eloquent orators to “speak to empty seats”, as they say in Parliament.
Το προαύλιο του πρώτου καφενείου που ιδρύθηκε στα Πηγάδια επί Τουρκοκρατίας. The courtyard of the first coffee shop founded in Pigadia during the Turkish occupation.
What is interesting, and touching at the same time, is that some young people, children of our old friends, who never left Karpathos, are also participating in the group. They stayed here and lived off its sea. Good kids. Honest, simple, authentic people. They follow our conversations with interest, participate in them and seem to enjoy not only the lightheartedness, but also whatever interesting, wise and beneficial things are said.
Various conversations. With the politics not missing either, so that the tones rise and fall with chivalrous courtesy when Mrs. Kaiti appears to serve the coffee. She is willing and polite, she withdraws immediately after serving discreetly, accompanied by thanks and praise: “Congratulations Mrs. Kaiti. Your coffee is the best in Karpathos.”
A mental euphoria, which, however, is not due to the coffee, no matter how good it is. It is the reunion of people who shared their youth and are now searching for that image of themselves, each in the other’s memories. In the coffee shop, a re-baptism takes place in the golden pool of youth. The white hair and wrinkles disappear, as if by magic. Everyone is a teenager again! And the conversations (most of the time) are youthful, of that era. The same vocabulary, the same tone of voice, the laughter flowing, youthful: the miracle of the village coffee shop and the small provincial town. Here, everyone is recognizable and important. He is not exhausted by the anonymity of the big city coffee shop, where he remains tragically unknown. His white hair does not become a cause for contempt. It is the crowning glory of a long and honored life. Her account is rich: family, “success”, good children, beautiful grandchildren, friends, social acceptance.
“Thank God”.
Together again next summer.
May it be!
Πηγή Anamniseis
7.10.2025
Καρπαθιακα Νέα
