«Οι κάτοικοι της Καρπάθου εξεγέρθηκαν εναντίον της γερμανικής κατοχής, ύψωσαν την ελληνική σημαία και κήρυξαν το νησί ελεύθερο. Η Κάρπαθος είναι το πρώτο τμήμα της Δωδεκανήσου που αποτίναξε τον ξένο ζυγό με τις δικές του δυνάμεις.» (1BBC News – λίγες ημέρες αργότερα από την 5η Οκτωβρίου 1944)
Στην αυγή της Πέμπτης, 5 Οκτωβρίου 1944, η Κάρπαθος με τον ξεσηκωμό στις Μενετές, ύψωσε το ανάστημά της απέναντι στην κατοχή. Χωρίς να περιμένουν εντολές ή βοήθεια, οι κάτοικοι, άσχετοι από εκπαίδευση στα όπλα, ενώθηκαν και ύψωσαν την ελληνική σημαία, στέλνοντας το μήνυμα της ελευθερίας σε ολόκληρη τη Δωδεκάνησο. Ήταν η πρώτη πράξη απελευθέρωσης πριν ακόμη λήξει ο πόλεμος, ένα κάλεσμα ψυχής που ακούστηκε πέρα από τα σύνορα της Ελλάδας.
Τι σημαίνει “Επανάσταση”
Η Επανάσταση δεν είναι μόνο μια πράξη όπλων. Είναι η στιγμή που ο λαός αποφασίζει να πάρει τη μοίρα του στα χέρια του. Είναι το σημείο όπου η ελευθερία γίνεται πράξη, όπου η αξιοπρέπεια υπερνικά τον φόβο και όπου οι άνθρωποι, ακόμη και χωρίς μέσα, υπερασπίζονται την ψυχή της πατρίδας τους. Η Επανάσταση της Καρπάθου ήταν αυτό ακριβώς, μια πράξη πίστης, θάρρους και ενότητας που έδωσε πνοή ελευθερίας σε ολόκληρη τη Δωδεκάνησο.
Η δύναμη της μνήμης
Η υπενθύμιση των γεγονότων εκείνης της μέρας δεν είναι μια απλή αναδρομή στο παρελθόν. Είναι μια βαθιά πράξη μνήμης και εγρήγορσης, ένα κάλεσμα προς τις γενιές που δεν έζησαν τα γεγονότα ούτε άκουσαν από κάποιον παππού ή γιαγιά τις αφηγήσεις της Κατοχής και της εξέγερσης. Η μνήμη λειτουργεί εδώ ως φάρος, κρατώντας ζωντανή τη συνείδηση του τι σημαίνει ελευθερία και πώς κερδίζεται. Όταν οι νέοι θυμούνται, οι θυσίες δεν χάνονται, μεταμορφώνονται σε δύναμη και ευθύνη.
Σήμερα, 81 χρόνια μετά, η Κάρπαθος θυμάται και τιμά εκείνους που ύψωσαν τη σημαία της ελευθερίας στις Μενετές. Η φλόγα που άναψαν τότε παραμένει ζωντανή και θυμίζει πως η Επανάσταση δεν είναι μισοσβηστο γεγονός του παρελθόντος αλλά διαρκής στάση ζωής απέναντι σε κάθε μορφή υποταγής.
Μανώλης Δημελλας
5.10.2025
