Στη φωτογραφία τον δείχνει με τη στολή πεζικού. Το καπελάκι λίγο λοξό, το μπουφάν, το αποφασιστικό βλέμμα και ένα λεπτό μουστάκι. Αυτή είναι η ιστορία ενός Ιταλού στρατιώτη που μετά τον πόλεμο αποφάσισε να μείνει στην Κάρπαθο, όπου είχε διοριστεί για υπηρεσία. Το όνομά του ήταν Sergio Gattullo, έγινε Sergio Gatoulis!
Ο Gattullo, όπως πολλοί νότιοι Ιταλοί πολίτες, είχε φτάσει στο Μιλάνο από την πατρίδα του, Ruvo di Puglia, ακολουθώντας τον αδελφό του, ο οποίος είχε μεταναστεύσει στο βορρά πριν από αυτόν. Το 1938, ωστόσο, ο Σέργιος κλήθηκε: πεζικό, με προορισμό τα Δωδεκάνησα, κατεχόμενα από το 1912, που είχαν οριστικά αποκτηθεί από την Ιταλία με τη Συνθήκη της Λωζάνης του 1923. Κάρπαθος, η Ενετική Σκάρπαντο, το αρχηγείο του Sergio ήταν στις Μενετές, ένα μικρό χωριό φωλιασμένο στο βουνό, δέκα περίπου χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα Πηγάδια, εκεί βρισκόταν η φρουρά στην οποία είχε τοποθετηθεί. Και για αυτόν, που ήταν ηλεκτρολόγος στο επάγγελμα, μια αποστολή: να δουλέψει στην κατασκευή του πρώτου δικτύου ηλεκτροδότησης στο νησί.
Η Ιταλία μπήκε στον πόλεμο τον επόμενο χρόνο, αλλά εκεί, στο Αιγαίο, οι άνεμοι του πολέμου φτάνουν εξασθενημένοι. Μέχρι το 1943, μέχρι τις 8 Σεπτεμβρίου. Που τα νησιά των Δωδεκανήσων, αλλά και τα Ιόνια, πέρασαν στη ναζιστική κατοχή με πολλές δραματικές στιγμές. Και αυτές ήταν τρομερές και για τον πεζικάριο Sergio Gattullo.
Η δραματική υπόθεση ξεκινά στις 14 Νοέμβρη 1943, όταν ο Σέρτζιο πέταξε τα στρατιωτικά ρούχα και πήρε την απόφαση να γίνει φυγάς.
Αλλά κάπως κατάφερε να βρει την ελευθερία του: τον καλωσόρισε μια οικογένεια στο νησί, λέγεται ότι ήταν κρυμμένος για πολλούς μήνες στον κούφιο κορμό μιας ελιάς για να γλιτώσει από τις ναζιστικές επιθέσεις. Μέχρι το 1945, μέχρι την Απελευθέρωση που στην πραγματικότητα δεν ήταν αληθινή Απελευθέρωση εκεί, δεδομένου ότι δεν ήταν ακόμη καιρός να γίνουν τελικά ελληνικά από κάθε άποψη τα νησιά: στην πραγματικότητα πέρασαν υπό βρετανική διοίκηση μέχρι το 1947.
Στο μεταξύ, ο Sergio είχε ήδη αποφασίσει. Θα έμενε στην Κάρπαθο. Από ευγνωμοσύνη και κυρίως από αγάπη. Μάλιστα παντρεύτηκε τη Ζωή Βασιλαράκη, την κόρη της οικογένειας που τον είχε σώσει, το επίθετο ελληνοποιήθηκε σε Γκατούλης!
“Dolce la vita, amara la guerra”
Η περιπέτεια της ζωής του Sergio είναι από τις πιο γνωστές στα Δωδεκάνησα, πρόκειται για ένα έρωτα, για την ακρίβεια τον πιο διάσημο από τους 39 έρωτες Ιταλών στρατιωτών με Καρπαθιές που κατέληξαν σε γάμο.
Αυτή η ιστορία ξεπερνά τη φαντασία, έγινε μύθος και τρυφερό βιβλίο («Πικρός πόλεμος γλυκειά ζωή», του συγγραφέα Μανώλη Γ. Κασσώτη), ενώ οι ασταμάτητες διηγήσεις των απογόνων εξακολουθούν να είναι φορτωμένες από συναίσθημα και δεκάδες κρυφές λεπτομέρειες, συνεχίζουν να κατακτούν τις καρδιές γνωστών και άγνωστων ανθρώπων σε όλο τον πλανήτη.
Μια σελίδα της ιταλικής ιστορίας αναδύεται ξανά σε ένα νησί που σήμερα οι Ιταλοί γνωρίζουν μόνο ως τουριστικό προορισμό, αναφέρει ο Ιταλός δημοσιογράφος Guido Barella! “Ακόμα και σήμερα δεν είναι δύσκολο να συναντήσεις ηλικιωμένους που δεν ξέχασαν ποτέ τα ιταλικά σχολικά τους χρόνια, όπως ένας καταστηματάρχης που θυμάται ακόμα στίχους του «Η σημαία των τριών χρωμάτων / ήταν πάντα η πιο ωραία» που δίδασκε ο δάσκαλος από το Μπάρι και ο «κυβερνήτης μας Ντε Βέκι» ή ένας ηλικιωμένος από τις Μενετές, που πήγαινε σχολείο στα Πηγάδια, ο δάσκαλός του ήταν Ναπολιτάνος και που λέει ναι, «οι Ιταλοί συμπεριφέρθηκαν καλά, όχι σαν τους Ναζί!
Πάντως ο Σέρτζιο Γκατούλης έμεινε στο νησί και ήταν ο πρώτος μηχανικός της ελεύθερης Καρπάθου ο οποίος δούλεψε την πρώτη ηλεκτρογεννήτρια που έφεραν οι Άγγλοι για να φωτίσουν τα διοικητήρια. Το μνήμα του Σέρτζιο βρίσκεται στο κοιμητήριο των Πηγαδίων Καρπάθου.
Μανώλης Δημελλάς
Για περισσότερες πληροφορίες διαβάστε και το πιο κάτω άρθρο:
12.1.2023
Καρπαθιακά Νέα