του Μανώλη Δημελλά
Σήμερα, Δευτέρα 9 Νοεμβρίου, ξεκινά τη λειτουργία του το ελαιοτριβείο στα Πηγάδια και μέσα στη βδομάδα στο Μεσοχώρι και την Όλυμπο. Η Κάρπαθος κάθε χρόνο τέτοια εποχή ζει στον ρυθμό του μαζέματος της ελιάς. Μιλώντας για το καρπάθικο λάδι να πούμε ότι πρόκειται για έναν θησαυρό κι αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά οι μυημένοι Καρπάθιοι.
Η ελιά της Καρπάθου είναι κυρίως ποικιλία Κορωνέικη και είναι εξαιρετική για την παραγωγή ελαιολάδου. Όμως ποια είναι τα συνηθισμένα λάθη που κάνουμε; τόσο κατά το μάζεμα, όσο και κατά την αποθήκευση και την φροντίδα των δέντρων;
Ο γεωπόνος του Δήμου, κ. Γιάννης Λαχανάς, έχει άριστη γνώση για το θέμα αφού πέρα από την επιστημονική του κατάρτιση έχει τεράστια εμπειρία. Για 24 χρόνια (1985-2009) ήταν ο υπεύθυνος για την δακοκτονία σε όλο το νησί.
Ζητήσαμε την συμβουλή του για όλα τα στάδια της παραγωγής του ελαιόλαδου.
- Κ. Λαχανά, συνήθως πότε μαζεύουν τις ελιές στο νησί;
Στην Κάρπαθο ξεκινάμε από τις αρχές Νοεμβρίου μέχρι και μέσα του Γενάρη, αυτή είναι συνήθως η περίοδος που μαζεύουν τις ελιές.
Η Κάρπαθος επειδή βρίσκεται νότια, οι καρποί ωριμάζουν πρώιμα. Διαφέρει αρκετές μέρες από την ηπειρωτική Ελλάδα. Τώρα η καλύτερη περίοδος για να μαζέψεις την ελιά, όσον αφορά τον καρπό, είναι όταν ο καρπός βρίσκεται στο στάδιο του μεταχρωματισμού από πράσινη προς μαύρη. Τότε είναι η καλύτερη περίοδος για να μαζευτούν οι ελιές.
- Από τι εξαρτάται το μάζεμα της ελιάς;
Από τη θέση που βρίσκεται το δέντρο και από τον καρπό που έχει πάνω του. Υπάρχουν δέντρα που έχουν πάρα πολύ καρπό και για αυτό το λόγο ο καρπός αργεί να ωριμάσει. Όμως δεν περιμένουμε αναγκαστικά να μαυρίσει ο καρπός. Το αργότερο μέχρι αρχές Ιανουαρίου πρέπει να έχουμε μαζέψει.
- Πόσο καιρό μπορούν να μείνουν οι ελιές στα τσουβάλια;
Κανονικά δεν πρέπει να μείνουν καθόλου, με την έννοια να μη σταθούν μέσα σε σακιά. Είναι τεράστιο σφάλμα το ότι εμείς, αυτό το κάνουν βέβαια σε όλη την Ελλάδα, μαζεύουμε τις ελιές, τις βάζουμε σε σακιά και μετά από μερικές μέρες, μπορεί και βδομάδα, τις παίρνουμε για άλεσμα στο ελαιοτριβείο.
Αν γίνει αυτό και δεν έχουμε σειρά στο ελαιοτριβείο, καλό θα είναι οι ελιές να μαζευτούν, αλλά να μην μπουν σε σακιά, να μείνουν “ελεύθερες”, να αερίζονται, να τις χτυπά λίγο ο ήλιος.
Για αυτό, τον καρπό τον απλώνουμε σε ένα δίχτυ (ανάπλα λέγεται στην Κάρπαθο) έτσι παίρνει αέρα και τον βλέπει ο ήλιος.
- Τι αποτέλεσμα φέρνει η παραμονή του καρπού στα σακιά;
Γίνονται διάφορες αντιδράσεις μέσα στο σακί και στις ελιές δημιουργούνται διάφοροι μύκητες και μικρόβια, τα οποία αλλοιώνουν την ποιότητα του τελικού αποτελέσματος.
- Πόσα ελαιοτριβεία έχει η Κάρπαθος;
Έχουμε τρία φυγοκεντρικά ελαιοτριβεία. Στα Πηγάδια, στο Μεσοχώρι και την Όλυμπο. Αυτά δουλεύουν τα τελευταία χρόνια.
- Ποια είναι τα συχνά λάθη που κάνουμε αφού περάσουμε από το ελαιοτριβείο και κάνουμε το λάδι μας;
Όταν μαζέψουμε το λάδι συχνά το αποθηκεύουμε σε πλαστικά δοχεία.
Τα τελευταία χρόνια υπάρχουν κάποια κατάλληλα πλαστικά, όμως τα καλύτερα δοχεία για αποθήκευση λαδιού είναι τα μεταλλικά ανοξείδωτα, τα γυάλινα και τα πήλινα όταν είναι καλής ποιότητος. Διότι το ελαιόλαδο έχει κάποιες ουσίες οι οποίες αντιδρούν με το πλαστικό εάν αυτό δεν είναι καλής ποιότητας. Μπορούμε να βάλουμε το λάδι μας μέσα στο πλαστικό δοχείο μόνο για να το μεταφέρουμε από το ελαιοτριβείο στο σπίτι μας. Όχι όμως για μακροχρόνια αποθήκευση, για αυτό τα δοχεία που προανέφερα είναι κατάλληλα για αυτή τη δουλειά.
Υπάρχει κάτι ακόμη που πρέπει να προσέξουμε. Αφού βάλουμε στα δοχεία το λάδι, το διατηρούμε σε μέρος το οποίο να έχει χαμηλές θερμοκρασίες. Για παράδειγμα, σε μια αποθήκη που δεν ξεπερνά τους 30 βαθμούς και καλό είναι να μην έχει πολύ φως.
- Στη συνέχεια τι γίνεται με τα ελαιόδεντρα; Μετά το μάζεμα χρειάζονται κάποια φροντίδα;
Μετά το μάζεμα και επειδή τώρα χρησιμοποιούμε σύγχρονα ραβδιστικά εργαλεία, στα δέντρα προκαλούνται πολλές πληγές. Μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τέτοια εργαλεία, όμως αφού μαζέψουμε τις ελιές είναι απαραίτητο να ψεκάσουμε το λιόφυτο με ένα χαλκούχο φάρμακο.
Αυτό στην ουσία είναι ένα απολυμαντικό, ώστε να προφυλάξει τις πληγές και να μην περάσουν μέσα στον οργανισμό του δέντρου μικρόβια.
Επίσης πρέπει να κάψουμε τα κλαδιά που έχουμε κόψει το αργότερο μέχρι τα μέσα του Φεβρουαρίου κι αυτό διότι μέσα στα κλαδιά δημιουργείται ένα έντομο το οποίο ονομάζεται Φλυοτρίβης.
Ο Φλυοτρίβης φεύγει από τα κομμένα κλαδιά και πηγαίνει στα δέντρα, τα χτυπάει και δημιουργεί πρόβλημα. Για να μην δημιουργηθεί αυτό το έντομο πρέπει λοιπόν να κάψουμε τα κομμένα κλαδιά της ελιάς.
- Το καρπάθικο λάδι είναι ποιοτικό;
Το λάδι της Καρπάθου, αν προσέξουμε όλα αυτά που αναφέραμε, θεωρώ ότι είναι ένα από τα καλύτερα ελαιόλαδα της χώρας μας. Ας μην ξεχνάμε ότι η γειτονική μας Σητεία θεωρείται ότι έχει ένα από τα καλύτερα λάδια του κόσμου.
Τόσο τα εδάφη, όσο και το μικροκλίμα των δυο τόπων είναι πολύ κοντά, έτσι και σύμφωνα με τις χημικές αναλύσεις και το δικό μας, το καρπάθικο λάδι, είναι σταθερά σπουδαίο. Έχει άρωμα, εξαιρετική ποιότητα και θα μπορούσε να είναι πολύ καλύτερο, αν φροντίζαμε περισσότερο τα δέντρα μας και αν ακολουθούσαμε με προσοχή όλους τους κανόνες σε όλα τα στάδια παραγωγής.
