ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΜΠΛΗΡΩΣΗ 150 ΧΡΟΝΩΝ ΑΠΟ ΤΗΝ ΕΝΑΡΞΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΣΧΟΛΕΙΟΥ ΣΤΟ ΔΙΑΦΑΝΙ ΤΗΣ ΚΑΡΠΑΘΟΥ (1875-2025)
ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΗ ΟΜΙΛΙΑ ΤΟΥ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗ ΤΗΣ ΕΚΔΗΛΩΣΗΣ ΓΙΩΡΓΟΥ ΝΙΚ. ΤΣΑΜΠΑΝΑΚΗ
Διαφάνι Καρπάθου
Παρασκευή, 8 Αυγούστου 2025
Πανοσιολογιώτατε Εκπρόσωπε του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Καρπάθου και Κάσου, αιδεσιμότατε, κ. Βουλευτά, κ. Εκπρόσωπε του Δημάρχου Καρπάθου, κ. Αναπληρωτή Περιφερειάρχη Νοτίου Αιγαίου, κ. Πρόεδρε του Κοινοτικού Συμβουλίου Ολύμπου, κ. Πρόεδρε του Κοινοτικού Συμβουλίου Σπόων, κ.κ. νυν και πρώην Εκπρόσωποι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, κ.κ. Εκπρόσωποι των τοπικών Κρατικών Αρχών, κ.κ. Εκπρόσωποι των Συλλογικών Σχημάτων των Ολυμπιτών, κ.κ. Καθηγητές, κες & κοι πρώην Διευθυντές και Δάσκαλοι του Δημοτικού Σχολείου Διαφανίου Καρπάθου, κ.κ. Εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων,
αγαπητοί φίλοι και συμπατριώτες,
Φέτος η Όλυμπος και οι Ολυμπίτες βρέθηκαν να τιμούν δυο σημαντικές επετείους, που κι οι δυο αφορούν την παιδεία του τόπου τους.
Η πρώτη ήταν η επέτειος των 100 χρόνων από την ολοκλήρωση του υφιστάμενου σχολικού συγκροτήματος της Ολύμπου, που ανεγέρθηκε με μύριους κόπους και θυσίες σε καιρούς χαλεπούς στη συνοικία Νάκρος του ιστορικού αυτού χωριού και παραδόθηκε σε χρήση στην εκπαιδευτική κοινότητα το έτος 1925. Στο συγκεκριμένο κτίριο στεγάζεται ακόμη σήμερα το Γυμνάσιο και οι Λυκειακές Τάξεις Ολύμπου Καρπάθου.
Η σημαντική αυτή επέτειος τιμήθηκε με μια σπουδαία εκδήλωση, που οργανώθηκε μετά από πρόταση του ομιλούντος στους χώρους του Ιδρύματος Πολιτισμού και Εκπαίδευσης «ΑΝΔΡΕΑΣ ΛΕΝΤΑΚΗΣ» στην Αθήνα, με τη συνεργασία του περί ου ο λόγος Ιδρύματος, της Αδελφότητας των Απανταχού Ολυμπιτών Καρπάθου «Η ΔΗΜΗΤΡΑ» και της Αδελφότητας Ολυμπιτών Ρόδου «Η ΒΡΥΚΟΥΣ». Στο πλαίσιο μάλιστα της εξαιρετικά επιτυχημένης αυτής εκδήλωσης παρουσιάστηκε και το επιμελημένο βιβλίο του συμπατριώτη μας φιλολόγου Νίκου Μιχ. Μακρή, το οποίο χρηματοδοτήθηκε από την Αδελφότητα μας «Η ΒΡΥΚΟΥΣ» και εκδόθηκε το 2024 στην Αθήνα από τις Εκδόσεις Παπαζήση με τίτλο «Το Σχολείο Ολύμπου Καρπάθου στα Δύσκολα Χρόνια».
Σήμερα τιμούμε, εδώ στο Διαφάνι της Καρπάθου, τη συμπλήρωση 150 χρόνων από τη πρώτη λειτουργία Σχολείου στο χωριό αυτό του νησιού μας.
Όπως θα γνωρίζετε οι περισσότεροι, το Διαφάνι συγκροτήθηκε ως οικισμός τον 19ο αι., κατά τις πρώτες μετεπαναστατικές δεκαετίες, όταν και έγινε δυνατή η καταστολή της πειρατείας σε παγκόσμια κλίμακα από τις μεγάλες ναυτικές δυνάμεις, που είχαν ως κεντρικό στόχο την ασφαλή ανάπτυξη των θαλάσσιων διεθνών εμπορικών συναλλαγών.
Πιο συγκεκριμένα το Διαφάνι άρχισε να συγκροτείται οικιστικά περί το 1840, όταν οι πρώτες Ολυμπίτικες ποιμενικές οικογένειες της Σαρίας, τόλμησαν να ανεγείρουν στην παραλία του Διαφανιού τα πρώτα μικρά οικήματα, με σκοπό να τα χρησιμοποιήσουν ως ενδιάμεσο σταθμό ξεκούρασης και ανασυγκρότησης κατά τη δύσκολη μετάβαση τους προς και την εξίσου δύσκολη επιστροφή τους από τη Σαρία. Δίπλα σ’ αυτούς εγκαταστάθηκαν και οι πρώτες Ολυμπίτικες ναυτικές οικογένειες της εποχής — ναι, υπήρχαν και τέτοιες — αφού μόλις τότε ο για αιώνες εσωστρεφής τόπος μας ένοιωθε δειλά-δειλά την ανάγκη να ανοιχτεί στον έξω κόσμο.
Τα ίδια περίπου χρόνια ξεκινά η συγκρότηση των Πηγαδιών στη Νότια Κάρπαθο από Απερίτες, Μενετιάτες, Βωλαδιώτες και από μέτοικους καταγόμενους κυρίως από τα ναυτικά νησιά της Δωδεκανήσου, αλλά και του Φοινικιού στη δυτική πλευρά του νησιού μας, από Πυλιάτες αρχικά και Αρκασιώτες στη συνέχεια.
Κοντά στο 1870 στο ολιγάνθρωπο ακόμη τότε Διαφάνι ανεγείρεται μετά από τάμα του Νικολάου Κων. Πρωτοπαπά το κτητορικό ξωκλήσι της Ζωοδόχου Πηγής, που σύντομα απέκτησε χαρακτήρα Ενοριακού Παρεκκλησίου της Ενορίας του Ι. Ν. Κοιμήσεως Θεοτόκου της Ολύμπου.
Οι σχολικής ηλικίας νεαροί κάτοικοι του οικισμού, σχεδόν αποκλειστικά άρρενες, ανέβαιναν καθημερινά πεζοπορώντας στην Όλυμπο για να φοιτήσουν στο Σχολείο, που λειτουργούσε εκεί από δεκαετίες, αν όχι από αιώνες. Τους χειμερινούς μήνες έδερνε τους μικρούς μαθητές (τα «ακόνια», όπως τα ‘λέγαν τότε) το κρύο, ο άνεμος και η βροχή και τους θερινούς η αφόρητη ζέστη.
Έτσι μια ομάδα φιλόστοργων γονέων πήρε κάποια στιγμή την απόφαση να καλέσει ένα δάσκαλο τον οποίο θα πλήρωναν οι γονείς των μαθητών του Διαφανιού, ενώ νοίκιασε κατάλληλο ιδιόκτητο οίκημα, που θα εκτελούσε χρέη Σχολείου, ώστε να μαθαίνουν γράμματα και τα δικά τους παιδιά κάτω από ανθρώπινες συνθήκες. Μ΄ αυτό τον φαινομενικά απλό τρόπο ξεκίνησε τη λειτουργία του το 1875, στα χρόνια ακόμη της Οθωμανικής κυριαρχίας, το πρώτο Σχολείο στο Διαφάνι για να συνεχίσει τη λειτουργία του μέχρι σήμερα με εξαίρεση ορισμένα μεμονωμένα χρονικά μικροδιαστήματα.
Είναι το ίδιο εκείνο σκεπτικό που οδήγησε, πολλά χρόνια αργότερα, στη δημιουργία το Σχολικό Έτος 1962-63 Μονοθέσιου Δημοτικού Σχολείου στην γεμάτη ζωή ακόμη τότε Αυλώνα, χωρίς όμως άλλη συνέχεια.
Η σημερινή Εκδήλωση θα ανοίξει, όπως έχουμε προγραμματίσει, με τους χαιρετισμούς των Εκπροσώπων της Μητροπόλεως, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και των οκτώ Ολυμπίτικων συλλογικών σχημάτων, που συνδιοργανώνουν τα όσα θα δείτε και θα ακούσετε.
Στο Δεύτερο Μέρος του προγράμματος ο Γιώργος Ηλ. Ζωγραφίδης, ερευνητής και συγγραφέας, πρώην Γραμματέας του Περιφερειακού Συμβουλίου Νοτίου Αιγαίου, έχοντας ως πηγή το πλούσιο αρχείο του πατέρα του, αείμνηστου δασκάλου Ηλία Γεωργίου Ζωγραφίδη, επί σειρά ετών διευθυντή και διδάσκοντος του Δημοτικού Σχολείου Διαφανίου, θα φωτίσει με ακρίβεια τη χρονολογία έναρξης των εργασιών του πρώτου Σχολείου στο Διαφάνι και την ιστορική έκτοτε διαδρομή του. Στη βάση αυτών των πληροφοριών μπορούμε να τιμούμε σήμερα με τον ενδεδειγμένο τρόπο την επέτειο των 150 χρόνων της πρώτης λειτουργίας του.
Οι σχετικές ιστορικές μαρτυρίες συνελέγησαν το έτος 1953, από τον δάσκαλο Ηλία Ζωγραφίδη που ήταν τότε ηλικίας σαραντατριών (43) ετών, μετά από εντολή της αρμόδιας εκπαιδευτικής αρχής. Οι πληροφορητές του ήταν παλαιοί μαθητές του Σχολείου οι οποίοι βρίσκονταν τότε στην ηλικία των 85 περίπου ετών.
Τόση όση για παράδειγμα η ηλικία του προσφιλούς μου Μανώλη Μιχ. Μπαλασκά ή του αγαπητού μου Μιχάλη Γεωρ. Τσέρκη, που γνωρίζουμε πολύ καλά όλοι ότι διαθέτουν πλήρη διαύγεια μνήμης… Άρα τα καταγραφέντα στοιχεία κρίνονται δικαιολογημένα ως απολύτως αξιόπιστα.
Θα έχουμε ακολούθως την ευκαιρία να πληροφορηθούμε τόσο τις μαθητικές αναμνήσεις του μετέπειτα δασκάλου Γιάννη Γεωρ. Τσέρκη, όσο και τις κατοπινές εμπειρίες του ως δασκάλου και διευθυντή του εν λόγω Σχολείου τα έτη 1968-69.
Ο Γιάννης Βασ. Χατζηβασίλης εν συνεχεία θα αναφερθεί στη διαμόρφωση της όψης του κτιρίου που συντελέστηκε το έτος 1998, μετά από σχετική ανάθεση του Κοινοτικού Συμβουλίου Ολύμπου, ενώ ο Νίκος Γεωρ. Αναστασιάδης θα μας αφηγηθεί σε έκτακτη συμμετοχή μιαν εξόχως χαρακτηριστική εμπειρία του ως μαθητή του Δημοτικού Σχολείου Διαφανίου – μέτοικου στην πόλη της Ρόδου τη δεκαετία του 1960.
Τέλος η Θεοδώρα Δημ. Κουκουρίκου, Δασκάλα, πρ. Προϊσταμένη του Μονοθέσιου Δημοτικού Σχολείου Διαφανίου Καρπάθου το Σχολικό Έτος 2022-2023 θα απευθυνθεί στους παρευρισκόμενους με μαγνητοσκοπημένο μήνυμα από τη μακρινή Αλεξανδρούπολη, όπου τώρα βρίσκεται.
Σεβαστοί προσκεκλημένοι,
αγαπητοί φίλοι και συμπατριώτες,
Η σπουδαία αυτή επέτειος αφορά το σύνολο του Ολυμπίτικου κόσμου, εντόπιου ή απόδημου, χωρίς εξαιρέσεις, αφού το Διαφάνι αποτέλεσε διαχρονικά το αναπόσπαστο επίνειό της Ολύμπου. Όπως εύστοχα τραγούδησε ο αείμνηστος δικηγόρος Νίκος Στ. Φαρμακίδης, γέννημα θρέμμα του Διαφανιού, πρώτος αρχηγός της ποδοσφαιρικής ομάδας «ΑΓΚΥΡΑ ΔΙΑΦΑΝΙΟΥ ΚΑΡΠΑΘΟΥ» και μετέπειτα πρωτοστάτης της ίδρυσης της Αδελφότητας Ολυμπιτών Ρόδου «Η ΒΡΥΚΟΥΣ»:
«Σπίτι μου ειν‘ η Όλυμπος κι αυλή μου το Διαφάνι
και τις καρδιές σας ολωνών τις έχω για λιμάνι».
Η όλη εκδήλωση θα κλείσει με τη βράβευση από τον Εκπρόσωπο του Δημάρχου Καρπάθου Μιχάλη Κων. Φελουζή, Αντιδήμαρχο Κομνηνό Γεωρ. Σακέλλη, των αποφοίτων των Λυκειακών Τάξεων Ολύμπου, που πέτυχαν στις φετινές Πανελλαδικές Εξετάσεις και την απονομή του βραβείου που καθιερώθηκε από την οικογένεια του αλησμόνητου Διευθυντή του Γυμνασίου και των Λυκειακών Τάξεων Ολύμπου Ηλία Γεωρ. Λιγνού για τον αποφοιτούντα μαθητή με την υψηλότερη βαθμολογία.
Με την ολοκλήρωση του προγράμματος της Επετειακής Εκδήλωσης θα δοθεί ο λόγος σε όποιον Εκπρόσωπο Φορέα επιθυμήσει να απευθύνει σύντομο χαιρετισμό προς τους παρευρισκόμενους.
Θερμές ευχαριστίες για την υλοποίηση της αποψινής εκδήλωσης οφείλονται:
α. στον Πρόεδρο του Κοινοτικού Συμβουλίου Ολύμπου του Δήμου Καρπάθου Γιώργο Κων. Χατζηπαπά και στα Μέλη του οργάνου για την ομόφωνη αποδοχή της πρότασης που υπέβαλε ο ομιλών εγγράφως, ήδη από τις αρχές του Φεβρουαρίου ε. έ. αναφορικά με τη διοργάνωση «της Επετειακής Εκδήλωσης για τη συμπλήρωση 150 χρόνων από την έναρξη λειτουργίας του πρώτου Σχολείου στο Διαφάνι της Καρπάθου».
β. στον Κομνηνό Γεωρ. Σακέλλη, Αντιδήμαρχο Ευρωπαϊκών – Αναπτυξιακών Θεμάτων, Ενεργειακής Μετάβασης —Επιχειρηματικότητας και Αδειοδοτήσεων, για την στήριξη που παρέσχε ευθύς εξ αρχής στην αναλαμβανόμενη πρωτοβουλία.
γ. στη Μαριάννα Γεραπετρίτη – Βούρτση, Εντεταλμένη Δημοτική Σύμβουλο του Δήμου Καρπάθου με αρμοδιότητες επί θεμάτων Ισότητας των φύλων, Εθελοντισμού, Πολιτισμού και Λαϊκής Παράδοσης για την ένταξη της προταθείσας εκδήλωσης στον κύκλο πολιτισμικών εκδηλώσεων του Δήμου Καρπάθου για το έτος 2025,
δ. στη Φωτεινή Χαλκιά-Καζαμία, Γραμματέα του Δημάρχου Καρπάθου για την εξαιρετική συνεργασία μας,
ε. στον αιδεσιμότατο εφημέριο του Ι.Ν. Ζωοδόχου Πηγής Διαφανίου Καρπάθου πατέρα Αλέξανδρο Πανουτσόπουλο για την πρόθυμη παραχώρηση της χρήσης του Εκκλησιαστικού Μεγάρου,
στ. στους Γιώργο Νικ. Διακογεωργίου, Πρόεδρο της Αδελφότητας των Απανταχού Ολυμπιτών Καρπάθου «Η ΔΗΜΗΤΡΑ», Αντώνη Μηνά Κωστάκη, Πρόεδρο της Αδελφότητας Ολυμπιτών Ρόδου «Η ΒΡΥΚΟΥΣ», Γιάννη Βασ. Μαστροβασίλη, Πρόεδρο του Συλλόγου Ολύμπου–∆ιαφανίου Καρπάθου Βαλτιμόρης «Η ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ», Νίκο Γεωρ. Πρωτόπαπα, Πρόεδρο της Αδελφότητας Ολυμπιτών Καρπάθου Νέας Υόρκης «Η ΖΩΟ∆ΟΧΟΣ ΠΗΓΗ ∆ΙΑΦΑΝΙΟΥ», Γιάννη Βασ. Χατζηβασίλη, Πρόεδρο του Πολιτιστικού Αναπτυξιακού Συλλόγου Ολύμπου Καρπάθου «Η ΓΥΝΑΙΚΑ ΤΗΣ ΟΛΥΜΠΟΥ» Μηνά Ιωάν. Τσέρκη, Πρόεδρο του Πολιτιστικού Εξωραϊστικού Συλλόγου Διαφανίου Καρπάθου «Η ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ», στον Μανώλη Ηλ. Λιορεΐση, Πρόεδρο του Συνδέσμου Τουριστικών Επιχειρήσεων Ολύμπου – Διαφανίου Καρπάθου «ΠΟΡΘΜΙΟΣ ΠΟΣΕΙΔΩΝ» και στα Μέλη των Διοικητικών τους Συμβουλίων για την ενεργή στήριξη της συνδιοργάνωσης της Επετειακής μας Εκδήλωσης.
ζ. Ευχαριστίες επίσης οφείλονται στους κύριους ομιλητές, που ανταποκρίθηκαν με προθυμία στην πρόσκληση μας:
i. στον Γιώργο Ηλ. Ζωγραφίδη, Ερευνητή-Συγγραφέα / Παλαιό Μαθητή του Δημοτικού Σχολείου Διαφανίου Καρπάθου,
ii. στον Γιάννη Γεωρ. Τσέρκη, Συνταξιούχο Δάσκαλο / Παλαιό Μαθητή – πρ. Διευθυντή του Δημοτικού Σχολείου Διαφανίου Καρπάθου,
iii. στον Γιάννη Βασ. Χατζηβασίλη, Καλλιτέχνη,
iv. στο Νίκο Γεωρ. Αναστασιάδη, παλαιό μαθητή του Δημοτικού Σχολείου Διαφανίου, πρ. Πρόεδρο της Αδελφότητας Ολυμπιτών Ρόδου «Η ΒΡΥΚΟΥΣ» και v. στην Θεοδώρα Κουκουρίκου, Δασκάλα, πρ. Προϊσταμένη του Μονοθέσιου Δημοτικού Σχολείου Διαφανίου Καρπάθου, που τόσο αγάπησε τον τόπο μας και θα απευθυνθεί στους παρευρισκόμενους με μαγνητοσκοπημένο μήνυμα,
η. στον Τηλεοπτικό Σταθμό ΙΡΙΔΑ TV ΡΟΔΟΥ για την πρόθυμη τηλεοπτική κάλυψη της Εκδήλωσης,
θ. στον τοπικό Ραδιοφωνικό Σταθμό ΡΑΔΙΟ ΟΛΥΜΠΟΣ για την άμεση ανταπόκριση του στο αίτημα ραδιοφωνικής κάλυψης της Εκδήλωσης.
ι. στο Μουσείο Χατζηβασίλη, Χορηγό Κινηματογράφησης,
ια. στον Ντίνο Βασ. Λιορεΐση, Επαγγελματία Φωτογράφο, Χορηγό Φωτογράφησης,
ιβ. στον Μανώλη Μιχ. Τσαγκάρη, Ηλεκτρονικό Μηχανικό, Διδάκτορα του Πανεπιστημίου Ουισκόνσιν Η.Π.Α., επί δεκαετίες πλέον σταθερό συνεργάτη μας, για την τεχνική υποστήριξη της Εκδήλωσής μας, και
ιγ. στη Σοφία Ηλ. Παπαηλία, δασκάλα, μεταπτυχιακή φοιτήτρια Παιδαγωγικών στο Πανεπιστήμιο Αιγαίου, συνεργάτιδα μου στην παρουσίαση της αποψινής εκδήλωσης.
Ευχαριστούμε τέλος όλους εσάς για την αθρόα προσέλευση σας!
Από τη πλευράς μας ευχόμαστε από καρδιάς το Δημοτικό Σχολείο Διαφανίου Καρπάθου να ξεπεράσει όλες τις δυσκολίες, που αντιμετωπίζει τα τελευταία χρόνια και να μπορέσει να συνεχίσει τη λειτουργία του απερίσπαστο για πολλά-πολλά ακόμη έτη, προσφέροντας τα πνευματικά του φώτα στις νέες Ολυμπίτικες γενιές!!!
Και μια ύστατη παράκληση. Παρακαλείστε αφενός να απενεργοποιήσετε τα κινητά σας τηλέφωνα στη διάρκεια της εκδήλωσης και αφετέρου να μην χρησιμοποιήσετε τα κινητά σας για φωτογράφηση ή κινηματογράφηση της εκδήλωσης, ώστε να διευκολύνετε την εργασία των τεχνικών μας. Σημειώνουμε ότι οι φωτογραφίες θα είναι προσβάσιμες μετά το πέρας της εκδήλωσης σε όλους σας, ώστε να κάνετε με ευχέρεια τη σχετική επιλογή σας.
12.8.2025
Καρπαθιακά Νέα
