Γράφει ο ΜΗΝΑΣ ΑΛ. ΑΛΕΞΙΑΔΗΣ
Ετοιμάζεται για έκδοση
ΕΝΑΣ ΠΡΩΤΟΤΥΠΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟΛΑΟΓΡΑΦΙΚΟΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΣ ΧΑΡΤΗΣ
ΤΗΣ ΚΑΡΠΑΘΟΥ ΚΑΙ ΤΗΣ ΚΑΣΟΥ
Της ΜΑΡΙΑΣ – ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑΣ ΑΝΔΡΙΑΝΟΠΟΥΛΟΥ
ΠΡΟΔΗΜΟΣΙΕΥΣΗ
Είναι έτοιμος για έκδοση ένας πρωτότυπος, λεπτομερής, ιστορικός, πολιτιστικός και τοπωνυμικός Χάρτης της Καρπάθου και της Κάσου, τον οποίο επιμελήθηκε η Μαρία – Κωνσταντίνα Ανδριανοπούλου, οικονομολόγος και κάτοχος Μεταπτυχιακού τίτλου Master από το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο της Κύπρου. Ο χειρόγραφος αυτός και καλαίσθητος Χάρτης φιλοτεχνήθηκε από την ίδια και έχει σκοπό να αναδείξει ιστορικά, πολιτισμικά και γεωγραφικά στοιχεία των δύο γειτονικών νησιών. Ο Χάρτης αυτός είναι δίγλωσσος (ελληνικά και αγγλικά), με διαστάσεις ύψους δύο μέτρων και πλάτους ενός. Περιλαμβάνει καταγραφές περίπου 3.000 τοπωνυμίων και συγχρόνως δίνει πληροφορίες για υψομετρικά χαρακτηριστικά των περιοχών, αλλά και βάθη της θάλασσας που περιβάλλει τα νησιά αυτά.
Ο Χάρτης δεν περιορίζεται σε μια απλή καταγραφή τοπωνυμίων, αλλά ενσωματώνει σημαντικά ιστορικά γεγονότα. Στο έργο αυτό δίνονται ιστορικά στοιχεία από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Διακρίνονται αναπαραστάσεις πλοίων και υπογραμμίζεται ο στρατηγικός ρόλος των νησιών στο θαλάσσιο εμπόριο της Μεσογείου. Απεικονίζεται το πλοίο του Νικηφόρου Φωκά (10. αι.), αφού ο βυζαντινός αυτός αυτοκράτορας με τον στόλο του εκδίωξε τους πειρατές από το Αιγαίο.
Επίσης σημειώνεται η ναυμαχία του 1788, ανατολικά της Καρπάθου, όπου ο Λάμπρος Κατσώνης, επικεφαλής του πλοίου «Αθηνά της Άρκτου», κατενίκησε τουρκικό στολίσκο. Καταγράφεται ακόμη το Ολοκαύτωμα της Κάσου του 1824, με τις τραγικές συνέπειές του, όταν Τουρκοαιγύπτιοι και Τουρκαλβανοί, έπειτα από προδοσία, εισέβαλαν στο νησί. Η επίθεση ήταν καταστροφική, όπως γνωρίζουμε, αφού πολλοί από τους κατοίκους σφαγιάστηκαν, ενώ άλλοι αιχμαλωτίστηκαν και κατέληξαν σε σκλαβοπάζαρα της Ανατολής. Το νησί υπέστη ανυπολόγιστες καταστροφές.
Απεικονίζεται επίσης το μικρό πλοιάριο «Ιμμακολάτα», που ξεκίνησε από το Φοινίκι με επτά γενναίους Καρπάθιους και προορισμό την Αλεξάνδρεια, όπου μετέφεραν το μήνυμα της Απελευθέρωσης των δυο νησιών στην εξόριστη Ελληνική Κυβέρνηση.
Στην κάτω δεξιά πλευρά του Χάρτη, σημειώνονται τιμητικά ονόματα προσωπικοτήτων, όπως, π.χ., του Μηνόκριτου από τη Σάμο, ενός γιατρού που υπηρέτησε αφιλοκερδώς τους κατοίκους της Καρπάθου στην αρχαιότητα και τιμήθηκε από αυτούς. Σημειώνονται επίσης τα ονόματα του Μάρκου Μαλλιαράκη, ήρωα της Ελληνικής Επανάστασης της Κάσου και του Καρπάθιου φιλικού Χατζηλία Οικονόμου.
Αποτυπώνεται ακόμη το Επαναστατικό Απελευθερωτικό Κίνημα Καρπάθου της 5ης Οκτωβρίου 1944, το οποίο έγινε στο χωριό Μενετές και είχε στη συνέχεια την ομόθυμη συμμετοχή και συμπαράσταση όλων των χωριών του νησιού, όλων των Καρπαθίων. Το Κίνημα αυτό είχε ως αποτέλεσμα την Απελευθέρωση της Καρπάθου οκτώ μήνες νωρίτερα από τα άλλα Δωδεκάνησα. Στον Χάρτη διακρίνεται και ο αργυρός στατήρας (500 π.Χ.), αρχαίο νόμισμα της Καρπάθου. Αυτές οι ιστορικές αναφορές, οι οποίες συνήθως δεν συναντώνται σε κλασικούς χάρτες, δίνουν στο έργο μιαν επιπλέον διάσταση, η οποία συνδέει ιστορικά γεγονότα με αντίστοιχα γεωγραφικά και αναδεικνύει την εθνική ταυτότητα των δύο νησιών.
Στη συνέχεια καταγράφονται υψομετρικά χαρακτηριστικά της χερσαίας περιοχής των δύο νησιών, με σχετικές πληροφορίες. Το ψηλότερο βουνό της Καρπάθου είναι η Λάστος, με υψόμετρο 1.215 μέτρα και ξεχωρίζει με την επιβλητική του παρουσία, ενώ παράλληλα, αποτυπώνεται και η μορφολογία της Κάσου, με χαμηλότερα υψομετρικά στοιχεία, τα οποία δείχνουν τη γεωγραφική διαφοροποίηση των δύο νησιών.
Η Μαρία – Κωνσταντίνα Ανδριανοπούλου, που επιχείρησε αυτό το δύσκολο χαρτογραφικό έργο, δεν παραλείπει να επισημάνει και ενδιαφέρουσες αρχαιολογικές θέσεις, που θα συναντήσει ο επισκέπτης των περιοχών αυτών.
Ο Χάρτης αναδεικνύει και τη βαθιά προσήλωση των κατοίκων των δύο νησιών στο θρησκευτικό συναίσθημα. Έτσι, στην αριστερή πλευρά, απεικονίζεται η Οσία Κασσιανή, η οποία έζησε και στην Κάσο, ενώ από την δεξιά εμφανίζεται ο Άγιος Ιωάννης ο Καρπάθιος να ευλογεί την Κάρπαθο.
Ο πολυεπίπεδος αυτός Χάρτης της Καρπάθου και της Κάσου συνιστά μια πρωτότυπη απεικόνιση ιστορικών, γεωγραφικών και πολιτιστικών στοιχείων των δύο αυτών νησιών. Πρόκειται για μια ολιστική προσέγγιση των δεδομένων του και διευκολύνει την κατανόηση της φυσικής μορφολογίας των δυο νησιών. Αναφέρονται ιστορικά γεγονότα και καταγράφονται περίπου 3.000 τοπωνύμια, τα οποία έχουν ιδιαίτερη σημασία για τους τοπικούς πολιτισμούς.
Όταν ολοκληρωθεί η έκδοση του θα αποτελέσει ένα επιπλέον χρήσιμο εργαλείο και για τις τρεις βαθμίδες της εκπαίδευσης.
Η Μαρία – Κωνσταντίνα Ανδριανοπούλου, που κατάγεται από τις Πυλές Καρπάθου, είναι άξια κάθε επαίνου, για την αγάπη και την αφοσίωσή της στον τόπο καταγωγής της. Είναι τακτικό Μέλος της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας, συλλογέας Καρπαθιακού γλωσσολαογραφικού υλικού και συγγραφέας σχετικών βιβλίων.
Καθηγητής ΜΗΝΑΣ ΑΛ. ΑΛΕΞΙΑΔΗΣ
Πρόεδρος της Ελληνικής Λαογραφικής Εταιρείας
Καρπαθιακά Νέα
20.10.2024