Οι εκδοχές για το όνομα Κάρπαθος - Ποιος ανέφερε πρώτος το μύθο για τους αρπάθεους!

Οι εκδοχές για το όνομα Κάρπαθος - Ποιος ανέφερε πρώτος το μύθο για τους αρπάθεους!

Κάρπαθος…Όταν ξέρεις το λες σαν υπνωτισμένος, δε σε νοιάζουν οι λεπτομέρειες, ούτε μελετάς εκείνες τις στραβές στιγμές που μπορεί κάποιος ή κάτι να σε πίκρανε. Υπνωτισμένος ή λίγο καλύτερα μαγεμένος στέκεις αιώνιος έφηβος στο κατώφλι του ονείρου της. Έτσι κάποτε γράφτηκε για την “αρρώστια της Καρπάθου”, με σκοπό να φανεί το πάθος που κρύβεται για αυτό το τόπο, μα είναι το νησί που μοιάζει να δένει χειροπόδαρα όλες τις μυημένες ψυχές και να τις τραβά κοντά του. Ψέματα;

Και το όνομα; τι είναι αυτό το όνομα που κάθε φορά μπερδεύει και γεννά ένα σωρό σκέψεις και αναπάντητες απορίες; Σίγουρα Δράκουλας δεν υπάρχει, έτσι τουλάχιστον φαίνεται από τους δικούς μας και τους αλλόγλωσσους ερευνητές.

Πολλά χρόνια τώρα η ονοματοδοσία της Καρπάθου βασάνιζε τους μελετητές κι ίσως λίγο περισσότερο τους παθιασμένους περιηγητές που γονάτιζαν με δέος στα χώματα της. Ύστερα κάτι ξετρύπωναν σε ένα παλιό και ξεχασμένο βιβλίο, έπειτα με την έμπνευση που δίνει ο αλμυρός αέρας του νησιού, έπαιρνα φόρα και το ανέπτυσσαν.

Πότε-πότε έβαζαν και μια στάλα από προσωπικές θεωρίες και κατέληγαν στην πιθανή ρίζα του ονόματος.

Μέχρι που ήρθε ο πατριάρχης της καρπαθιακής λαογραφίας, Μ. Μιχαηλίδης Νουάρος και έβαλε σειρά και τάξη στην προέλευση του ονόματος Κάρπαθος.

Έτσι έχουμε την εκδοχή του Επισκόπου της Σεβίλλης Ισιδώρου (7ος αιώνας) “για την γρήγορη ωρίμανση των καρπών”, αλλά και του περιηγητή  Buondelmonti που καταλήγει σε κάποιον άντρα που τον έλεγαν “Κάρπο ή στην λέξη καρπός (φρούτο)”.

Κάποιοι άλλοι μελέτησαν και παρουσίασαν την κοινή ρίζα του ονόματος με πόλεις τις των Μικρασιατικών ακτών αλλά και της ευρύτερης περιοχής ( Γερμανός Aug. Fick 1905, Στέφανος Βυζάντιος, 5ος αιώνα).

Σε άλλους περιηγητές τους 1500, το όνομα σημαίνει ορεινή οροσειρά (Benedetto Bordone). Ενώ για τον καθ. Γ. Μωραλίδη το όνομα παράγεται από το κάπρα, δηλαδή την αίγα. Ο ίδιος γράφει για το “νησί των αιγάγρων και το αρχιπέλαγος των αιγών”. Ενώ υπήρχαν και εκείνοι που δεν δίστασαν να φτάσουν και να συσχετίσουν το όνομα με τα Καρπάθια όρη της Ουγγαρίας!

Ωστόσο η λέξη Κάρπαθος σημαίνει φυτό, δηλητήριο αλλά και ένα είδος λεπτού υφάσματος. Και η έρευνα γίνεται τώρα περισσότερο πειστική, με την “Κάρπαθον ή το Κάρπασο”, (λατ.carpatum) ένα συγγενικό φυτό του λιναριού, σύμφωνα με τον Ι. Κ. Βογιατζίδης, να δίνει το όνομα.

Ενώ ο καθηγητής Κληρίδης παρουσιάζει τη ρίζα του ονόματος στο ινδικό Κουρπάς, εκείνο το άκαφτο φιτίλι που άναβε μέρα-νύχτα μπροστά στο άγαλμα της Θεάς Αθηνάς του Παρθενώνα και όπως γράφει ο Παυσανίας στα Αττικά, το φιτίλι αυτό ήταν από λινάρι της Καρπάθου.

“Δεν υπάρχει πια αμφιβολία πως η Κάρπαθος έλαβε το όνομα της από το φυτό” γράφει ο Νικόλαος Μουτσόπουλος στο βιβλίο του “Κάρπαθος” και κάπου εκεί εκείνος κλείνει το θέμα του ονόματος.

Ωστόσο εμείς, οι Νεοέλληνες, που λατρεύουμε τους μύθους και τις χρυσές ταμπέλες διαλέγουμε και προβάλλουμε την άποψη του Αντρέα Λεντάκη!

Λοιπόν η γνωστότερη αλλά όχι και επικρατέστερη θεωρία για το όνομα της Καρπάθου κυκλοφόρησε μόλις το 1993, όπως μας ενημερώνει ο ακούραστος ερευνητής Γιώργος Ν. Τσαμπανακης.

Σ ένα συνέδριο που γινόταν στην Κάρπαθο άκουσε τον αείμνηστο Λεντάκη να λέει οτι παλιοί κάτοικοι του νησιου έκλεψαν τους Ολύμπιους Θεούς και τους κατέβασαν στο νησί. Για την πράξη αυτή, ονομάστηκαν «Αρπάθεοι». Αργότερα μετατράπηκαν σε «Καρπάθεοι» και τέλος έφτασαν  σε εμάς τους «Καρπάθιους», οπότε από αυτούς πήρε το όνομά της η Κάρπαθος!

Να προσθέσουμε και την χιουμοριστική άποψη του Γιάννη Χατζηβασιλη κατά την οποία το όνομα είναι σύνθετο και προερχεται από  τη λέξη Car και το pathos! Ο Γιάννης Χατζηβασιλης είχε στο μυαλό του την ανάγκη   αυτοκινήτου για όποιον ζει χρονοκαιρο στα χωριά του νησιού.

 

Μανώλης Δημελλάς για τα Καρπαθιακά Νέα

Πηγές

Κάρπαθος, Νικολάου Μουτσόπουλου, Αρ. Πανεπ. Θεσσαλονίκης 1978

Ιστορία της Νήσου Καρπάθου, Μ.Γ. Μιχαηλίδου-Νουάρου Μορφ. Εξωρ. Σύλλογος Όθους “Εργασία Χαρά” 1978

Τοπωνυμικό Καρπάθου, Κωνσταντίνος Μηνάς, Εξάντας 2000

10.9.2ο22