Από πολύ νωρίς οι Απερίτες της διασποράς οραματίστηκαν ένα σύγχρονο σχολείο στο Απέρι για όλη την Καρπαθιακή νεολαία.
Για τον σκοπό αυτό ιδρύθηκαν φιλεκπαιδευτικοί σύλλογοι ανά τον κόσμο. Το 1890 ιδρύεται στο Αϊδίνι της Μικράς Ασίας η “ΑΔΕΛΦΟΤΗΣ ΜΑΣΤΟΡΩΝ ΑΠΕΡΙΤΩΝ Ο ΑΓΙΟΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ”.
Ο σύλλογος πρόσφερε 600 λίρες στο Ελληνικό κράτος για τις εκπαιδευτικές ανάγκες του Απερίου. Τα χρήματα στάλησαν από τον γραμματέα της Ελληνικής Πρεσβείας στο Αϊδίνι, Εμμανουήλ Φρ. Καβαλιέρο, εξ ‘Απερίου.
Η πορεία όμως της αδελφότητας είχε άδοξο τέλος. Οι Τούρκοι πληροφορήθηκαν για τον σκοπό της ιδρύσεως της, κατέσχεσαν το ταμείο και φυλάκισαν τα μέλη της.
Το 1907 ιδρύεται στο Χαρτούμ ο σύλλογος “ΟΜΟΝΟΙΑ”, με πρωταρχικό στόχο την ανέγερση εκπαιδευτηρίου στο Απέρι. Η ίδρυση του συλλόγου έφερε μεγάλη χαρά και ενθουσιασμό.Ο σύλλογος πρόσφερε οικονομική βοήθεια για τον διορισμό δασκάλων, δεν μπόρεσε όμως να προχωρήσει στην ανέγερση του σχολείου λόγω των διεθνών οικονομικών συνθηκών της εποχής.
Το 1915 ιδρύεται στο Γουίλιγκ της Δ.Βιργινίας Αμερικής, ο” ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ”. Μεγάλο ποσό στάλθηκε στην Εθνική Τράπεζα Ελλάδος για την ανέγερση του σχολείου. Δυστυχώς ο σύλλογος διαλύθηκε και τα χρήματα χάθηκαν.
Ο καταστροφικός σεισμός του 1929 ,κατεδάφισε το ήδη ετοιμόρροπο σχολείο στο Απέρι. Δραματικές ήταν οι εκκλήσεις για βοήθεια ,που δεν άφησαν ασυγκίνητους τους ξενιτεμένους Απερίτες. Στις 15 Οκτωβρίου του 1929, διορίστηκε 7μελής επιτροπή ,με σκοπό την διενέργεια εράνου σε όλες τις πόλεις της Αμερικής, σε εστιατόρια, καταστήματα , ανθρακωρυχεία, όπου υπήρχαν Απερίτες.
Η ανταπόκριση ήταν συγκινητική ,το ποσό όμως που συγκεντρώθηκε (4000 δολάρια), δεν ήταν αρκετό για την ολοκλήρωση του έργου.
Το 1932 υπήρξε σταθμός για τα εκπαιδευτικά δρώμενα του Απερίου και γενικότερα της Καρπάθου. Ιδρύεται στην Νέα Υόρκη, ο Φιλεκπαιδευτικός, Πολιτιστικός και Εξωραϊστικός σύλλογος η” ΟΜΟΝΟΙΑ”. Ο σκοπός της ιδρύσεως ήταν η αποπεράτωση του τότε Ημιγυμνασίου Απερίου, το οποίο η Κοινότητα Απερίου ανήγειρε το 1924 με εισφορές και φορολογίες των κατοίκων του Απερίου.
Το έργο αποπερατώθηκε μέσα σε 3 χρόνια.
Αυτοί ήταν οι πρωτοπόροι άνθρωποι που οραματίστηκαν και πραγματοποίησαν, κάτω από δύσκολες συνθήκες και εν μέσω Ιταλικής κατοχής, τον στόχο τους.
Ένα σχολείο για όλη την Κάρπαθο.
πηγή Γυμνάσιο Απερίου
4.6.2023
Καρπαθιακά Νέα
