Μετά την δημοσίευση 30 άρθρων για στους Δωδεκανησιακούς συλλόγους της Αμερικής, ακολουθεί ανακεφαλαίωση για ολόκληρη την Δωδεκανησιακή συλλογική δράση.
Αυτοί φεύγουν, τα προβλήματα μένουν
Οι Δωδεκανήσιοι μετανάστες, ερχόμενοι στην Αμερική, γνώριζαν ότι φεύγοντας άφηναν πίσω τους, μαζί με τις οικογένειες τους και πολλά προβλήματα. Τα σχολεία και οι εκκλησίες έπρεπε να κτιστούν, οι δάσκαλοι και οι γιατροί να πληρωθούν και οι δρόμοι να φτιαχτούν. Η αίσθηση πως είχαν υποχρέωση να βοηθήσουν στην επίλυση αυτών των προβλημάτων οδήγησε στη δημιουργία των Δωδεκανησιακών συλλόγων.
γράφει ο Μανώλης Κασσώτης
Επίσης, «γεννήματα» και «θρέμματα» των νησιών, διαποτισμένοι με τη λαϊκή τους κουλτούρα, τους έδωσε μια ακόμη ώθηση να δημιουργήσουν συλλόγους, με σκοπό να ανακαλούν και να βιώνουν έθιμα και τρόπους ζωής των νησιών και να ενισχύουν τη μεταξύ τους συμπαράσταση στις δύσκολες ώρες.
Θα έμενε άταφος
Το 1914 πέθανε κάποιος άπορος Δωδεκανήσιος και θα έμενε άταφος, αν δεν έκαναν έρανο για να τον θάψουν. Το περιστατικό τους συγκλόνισε και για να μπορέσουν να ανταπεξέλθουν στις δύσκολες καταστάσεις που θα αντιμετώπιζαν σε μια ξένη χώρα ίδρυσαν σύλλογο. Όταν κάποιος άπορος Δωδεκανήσιος έμενε άνεργος ο σύλλογος τον κάλυπτε οικονομικά μέχρι να βρει δουλειά, και αν ασθενούσε ο σύλλογος τον έστελνε στην εξοχή προς ανάρρωση. Στην μεγάλη οικονομική κρίση, ένας άλλος Δωδεκανήσιος αρρώστησε, οι συμπατριώτες του έκαμαν έρανο και τον έστειλαν στο νησί του γιατί αν έμενε στην Αμερική, χωρίς περίθαλψη, θα πέθαινε.
Η μέρα αναβάλλεται
Όσο περνούσαν τα χρόνια και οι μετανάστες δημιουργούσαν επιχειρήσεις, το ταξίδι της επιστροφής αναβαλλόταν και αργότερα, όταν απέκτησαν οικογένειες και παιδιά, όλο και απομακρυνόταν η ποθητή μέρα του νόστου. Η δουλειά και πιο πολύ το μέλλον των παιδιών τους ανάγκαζε να μείνουν στην Αμερική, γνωρίζοντας πως ελλόχευε ο κίνδυνος αποκοπής των παιδιών από την πολιτισμική τους κληρονομιά κι ήταν αυτός ο πρώτιστος λόγος που δημιουργήθηκαν σύλλογοι.
Μόνο μέσω των συλλόγων προσπάθησαν να περισώσουν ό,τι μπορούσαν γι’ αυτούς και πιο πολύ για τα παιδιά τους. Οι σύλλογοι κάλυψαν ένα κοινωνικό κενό και κατά κάποιο τρόπο υποκατέστησαν το νησί ακόμη και το χωριό τους κι αποτέλεσαν πόλο έλξης των συμπατριωτών τους και εστία οργάνωσης ομαδικών εκδηλώσεων.
Κοντά στις ρίζες
Παράλληλα, με σκοπό την δημιουργία εσόδων για βοήθεια προς το νησί τους, οι σύλλογοι οργάνωναν εκδηλώσεις, που είχαν κι ένα άλλο στόχο πολύ πιο σημαντικό: να φέρουν την νέα γενιά κοντά στις ρίζες της. Εκτός από τις καθιερωμένες χοροεσπερίδες, όπου κυριαρχούσε η μουσική και οι χοροί του κάθε νησιού, οι σύλλογοι καθιέρωσαν χριστουγεννιάτικα, αποκριάτικα και πασχαλινές γιορτές. Οργάνωναν εκδρομές και γιόρταζαν τη γιορτή των Αγίων και παραδοσιακά πανηγύρια του νησιού τους. Μ’ αυτές τις εκδηλώσεις έδιναν την ευκαιρία στους νεοφερμένους να διατηρούν τους δεσμούς μεταξύ τους και με το νησί τους και να ξεχνούν τη πίκρα της ξενιτιάς. Για να φέρουν πιο κοντά τους νέους, ίδρυσαν χορευτικά συγκροτήματα και βοήθησαν στην δημιουργία των ελληνικών σχολείων. Μ’ αυτό τον τρόπο συναντιούνταν οι ξενιτεμένοι με επακόλουθο να προκύπτουν και γάμοι μεταξύ τους.
Παράλληλα στα δύσκολα χρόνια της σκλαβιάς, όταν οι Ιταλοί έβαλαν περιορισμούς και εμπόδια στην λειτουργία των ελληνικών σχολείων, οι σύλλογοι έσπευσαν να βοηθήσουν καταβάλλοντας τους μισθούς των δασκάλων. Ακόμη και στα πρώτα χρόνια μετά την απελευθέρωση, αρκετά έργα κοινής ωφέλειας που έγιναν στα Δωδεκάνησα προέκυψαν από το ξεχείλισμα αγάπης των ξενιτεμένων για το νησί τους.
Έτσι άρχισαν
Στην αρχή προτού δημιουργηθούν οι σύλλογοι, οργανώνονταν ερανικές επιτροπές για να βοηθήσουν το σχολείο ή την εκκλησία του χωριού τους ή για κάποια επείγουσα ανάγκη. Αρκετές φορές μέσα απ’ αυτές τις επιτροπές προέκυψαν σύλλογοι.
Οι πρώτοι Δωδεκανησιακοί σύλλογοι ιδρύθηκαν από Νισυρίους, Τηλίους και Κώους. Ενώ οι Δωδεκανήσιοι από τα άλλα νησιά έπιασαν δουλειά στα ανθρακωρυχεία και χαλυβουργεία της Pennsylvania, West Virginia και Ohio και στους σφουγγαρότοπους του Tarpon Springs, οι περισσότεροι από τα τρία αυτά νησιά πήγαν στην Νέα Υόρκη, όπου κυκλοφορούσαν Ελληνόγλωσσες εφημερίδες και είχε αρχίσει η ομογενειακή συλλογική δραστηριότητα.
Η Ροδιακή συλλογική προσπάθεια άρχισε από μετανάστες ορισμένων χωριών, αλλά σύντομα προέκυψε ο Παν-Ροδιακός Σύλλογος «Απόλλων» που ίδρυσε ανδρικά chapters και γυναικεία lodges στις Ροδίτικες παροικίες της Αμερικής και κάλυψε τις συλλογικές ανάγκες των Ροδίων. Ένα δυο από τους τοπικούς συλλόγους εξακολουθούν να βρίσκονται εν δράση.
Το ίδιο συνέβη με τους Κώους με την Ίδρυση του «Ιπποκράτη». Οι Νισύριοι ίδρυσαν τρεις συλλόγους, ένα για το κάθε χωριό, και μετά από δημιουργική δράση που κράτησε ένα αιώνα ενώθηκαν και ίδρυσαν τον «Νισυριακό Σύλλογο Νέας Υόρκη» στον οποίο ενσωματώθηκαν οι γυναικείοι σύλλογοι και η Νισυριακή Νεολαία.
Οι Καρπάθιοι ίδρυσαν τον Παν-Καρπαθιακό σύλλογο «Χρυσόστομος» και στην συνέχεια την ΚΕΠΑ («Karpathian Educational and Progressive Association») που ίδρυσε ανδρικά chapters και γυναικεία lodges σε όλες τις Καρπαθιακές παροικίες. Αλλά, από το 1932 άρχισαν να δημιουργούνται σύλλογοι που αντιπροσώπευαν τα 10 χωριά της Καρπάθου για να βοηθήσουν στην λύση των προβλημάτων που αντιμετώπιζαν. Αργότερα, αυτοί οι σύλλογοι δημιούργησαν την Καρπαθιακοί Ομοσπονδία και το Παν-Καρπαθιακό Ίδρυμα για Παν-Καρπαθιακούς σκοπούς. Ορισμένοι τοπικοί σύλλογοι ίδρυσαν τμήματα σε παροικίες που υπήρχαν αρκετοί συγχωριανοί τους και για ένα δυο χωριά υπάρχουν υπάρχουν περισσότεροι του ενός συλλόγου.
Τα υπόλοιπα νησιά έχουν από ένα σύλλογο στην κάθε παροικία όπου ζουν αρκετοί συμπατριώτες. Το 1996 καθιερώθηκε η “Pan-Kalymnian Conference” στην οποία συμμετέχουν οι Καλυμνιακοί σύλλογοι από τις παροικίες της Νέας Υόρκης, Tarpon Springs FL και Campbell OH.
Παν-Δωδεκανησιακοί σύλλογοι
Εκτός των συλλόγων που αφορούσε το κάθε νησί δημιουργήθηκαν και Δωδεκανησιακοί σύλλογοι μετά την κατάκτηση της Δωδεκανήσου από τους Ιταλούς και στην προσπάθεια τους να την αφελληνίσουν. Προς αντίδραση δημιουργήθηκαν η «Εθνική Ένωση Δωδεκανησίων Αμερικής» (1918), η «Επιτροπή Δωδεκανησίων Αμερικής» (1924) και η «Φιλική Εταιρεία Δωδεκανησίων Αμερικής» (1926).
Συστηματική εργασία άρχισε το 1934 με την ίδρυση της «Δωδεκανησιακής Νεολαίας Αμερικής» (ΔΝΑ), και στην συνέχεια του «Εθνικού Δωδεκανησιακού Συμβουλίου Αμερικής» (ΕΔΣΑ) το 1940. Όλα τα άλλα Δωδεκανησιακά σωματεία συνέδραμαν στις προσπάθειες της ΔΝΑ και του ΕΔΣΑ για την απελευθέρωση της Δωδεκανήσου και την Ενσωμάτωση της με την Ελλάδα.
Το 1950, μετά την Ενσωμάτωση της Δωδεκανήσου και την αποπεράτωση των σκοπών της ΔΝΑ και του ΕΔΣΑ ιδρύθηκε η Δωδεκανησιακή Ομοσπονδία που εκπροσωπεί την Δωδεκανησιακή παροικία και συνεχίζει να αγωνίζεται για τα εθνικά θέματα, υπέρ της Κύπρου και της Ελληνικότητας της Μακεδονίας και, για να το πετύχει, υποστηρίζει ομογενείς και φιλέλληνες πολιτικούς.
Σε 20 Πολιτείες
Σε 168 ανέρχονται οι σύλλογοι, μαζί με τα παραρτήματα τους, που ίδρυσαν οι Δωδεκανήσιοι στην Αμερική στις ακόλουθες 20 πολιτείες: New York-52, Pennsylvania-26, Ohio-21, New Jersey-14, Maryland-11, West Virginia-11, Florida-7, Connecticut-4, Illinois-4, Indiana-3, Virginia-3, Texas-2, Washington DC-2, Washington State-2, Arizona, Massachusetts, Michigan, Missouri, Oregon, South Carolina.
Θρησκεία και Αρχαία Ελλάδα
Τα ονόματα 34 συλλόγων έχουν σχέση με τοπικές εκκλησίες και μοναστήρια που είναι αφιερωμένα στον Χριστό, στην Παναγία και σε Αγίους: «Χριστός», «Τίμιος Σταυρός», «Υπαπαντή», «Παναγία η Πορταΐτισσα του Κάστρου», «Παναγία η Θερμιανή», «Παναγία η Σπηλιανή», «Παναγία του Χάρου», «Κοίμησης της Θεοτόκου»-3, «Παναγία η Πλαγιά», «Παναγία η Βρυσιανή», «Παναγία των Κρίνων», «Εισόδια της Θεοτόκου», «Ευαγγελισμός», «Άγιος Γεώργιος»-4, «Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος»-2, «Αποκάλυψη Ιωάννου του Θεολόγου», «Πρόδρομος», «Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος – Βρυκούς», «Άγιος Ιωάννης», «Χρυσόστομος», «Άγιος Παντελεήμων»-2, «Άγιος Νικόλαος»-2, «Άγιος Σάββας», «Αγία Παρασκευή», «Άγιοι Ανάργυροι», «Πανορμίτης», «Ταξιάρχης». Επίσης τα ονόματα 14 συλλόγων συνδέονται με τον αρχαίο Ελληνικό πολιτισμό: «Ιπποκράτης», «Κλεόβουλος», «Γνωμαγόρας», «Διαγόρας», «Απόλλων», «Ποσειδών»-2, «Ερμής», «Όμηρος», «Νηρέας», «Έσπερος», «Ιαλυσός», «Πορφυρίς», «Αίγλη».
Ένας αιώνας δράσης
Σήμερα οι περισσότεροι σύλλογοι δεν υπάρχουν και ένα μεγάλος μέρος αυτών που συνεχίζουν βρίσκονται στη Νέα Υόρκη και στο γειτονικό New Jersey. Μεταξύ αυτών ο Τηλιακός σύλλογος «Πρόοδος» και των Κώων «Ιπποκράτης» διανύουν πάνω από ένα αιώνα συνεχούς δράσης. Στην ίδια κατηγορία ανήκουν και οι Νισυριακοί σύλλογοι «Γνωμαγόρας», «Θερμιανή» και «Θεολόγος», που συνεχίζουν μετά την ένωση τους και την δημιουργία του «Νισυριακού Συλλόγου Νέας Υόρκης».
Έργα στα νησιά
Όλοι οι σύλλογοι δημιούργησαν έργα κοινής ωφελείας για να βοηθήσουν τα νησιά τους οικονομικά. Για παράδειγμα αναφέρουμε ένα από τα μικρότερα νησιά. Ο σύλλογος των Τηλίων «Πρόοδος» ιδρύθηκε το 1910 στον οποίο ενεγράφηκαν όλοι οι νεοφερμένοι μετανάστες και μέχρι το 1914 τα μέλη του έφτασαν τα 192. Η μηνιαία συνδρομή για το κάθε μέλος ορίστηκε στα δυο δολάρια, δηλαδή $24 το χρόνο που ισοδυναμούν με σημερινά $2950 (το 1910 η ουγγιά του χρυσού στοίχιζε $20.67, το 1934 αυξήθηκε στα $35 και σήμερα έφτασε στα $2540). Με τις συνδρομές και άλλα έσοδα η «Πρόοδος» διέθεσε $9.900 (σημερινά $1.216.545) για την εκτέλεση κοινωφελών έργων στην Τήλο.
Το 1920 ιδρύθηκε ο σύλλογος των Λειψιωτών Αμερικής «Άγιος Ιωάννης ο Θεολόγος» που σε μικρό χρονικό διάστημα συγκέντρωσε $35.000 (σημερινά $4.300.917), με τα οποία κτίστηκε ο περίλαμπρος ναός του Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου στους Λειψούς. Το ίδιο συνέβη και με τους συλλόγους των άλλων νησιών και χωριών που συνολικά τα έργα που εκτέλεσαν πριν και μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο ανέρχονται σε σημερινής αξίας αρκετών δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων.
«Δωδεκανησιακά Σπίτια»
Σήμερα υπάρχουν στην Αμερική 12 «Δωδεκανησιακά Σπίτια»: Οκτώ στην Νέα Υόρκη, και από ένα στο New Jersey, Maryland, South Carolina και Florida αξίας εκατομμυρίων δολαρίων, όπου σφυρηλατείτε και διατηρείται η ιστορική και πολιτισμική κληρονομιά των νησιών μας στην Αμερική. Παράλληλα δημιουργούν έσοδα με τα οποία δίνονται υποτροφίες και συνεχίζουν να γίνονται έργα στα νησιά και στην Αμερική.
Αναγνώριση
Το Ελληνικό κράτος, η Ακαδημία Αθηνών και άλλοι οργανισμοί, αναγνωρίζοντας την προσφορά των Δωδεκανησιακών συλλόγων στην Αμερική, τίμησαν πολλούς απ’ αυτούς με τιμητικά διπλώματα και βραβεία.
Dodecanese Societies in America – Summary
By Manolis Cassotis
Following the publication of 30 articles on the Dodecanese societies of America, follows a summary of the entire Dodecanese society activity.
They leave, the problems remain
The Dodecanese immigrants, coming to America, knew that when they left, they were leaving behind them, along with their families, many problems. Schools and churches had to be built, teachers and doctors paid, and roads built. The feeling that they had an obligation to help solve these problems led to the creation of Dodecanese societies.
Also, born and live on the islands, imbued with their popular culture, gave them another impetus to create societies with the aim of recalling and experiencing the customs and ways of life of the islands and strengthening mutual support in the difficult hours.
He would remain unburied
In 1914 a poor Dodecanese died and would have remained unburied if they had not raised a fund to bury him. The incident shocked them and to cope with the difficult situations they would face in a foreign country, they founded a society. When a needy Dodecanese was unemployed, the society financially covered him until he found work, and if he fell ill, the society sent him to the countryside to recover. In the great economic crisis another Dodecanese fell ill, his compatriots organized a fundraising and sent him to his island because if he stayed in America, without treatment, he would die.
The return day is postponed
As the years went by and the emigrants set up businesses, the return journey was postponed and later, when they had families and children, the longed-for day of nostos moved further and further away. The work and more so the future of their children forced them to stay in America, knowing that there was a risk of cutting the children off from their cultural heritage and this was the primary reason that societies were created. Only through the societies they tried to save what they could for themselves and even more so for their children. The societies filled a social void and, in a way, replaced the island and even their village and became a pole of attraction for their compatriots and a center for organizing group events.
Close to their roots
At the same time, with the aim of generating revenue to help their island, the societies organized events, which had another much more important goal: to bring the new generation closer to their roots. In addition to the established evening dances, where the music and dances of each island predominated, the societies established Christmas, Halloween and Easter celebrations. They organized excursions and celebrated the Feast of Saints and traditional festivals of their island. With these events, they gave the newcomers the opportunity to maintain ties with each other and with their island and to forget the bitterness of foreignness. To bring young people closer together, they founded dance groups and helped to create Greek schools. In this way the immigrants would meet, with the result that marriages would occur between them.
At the same time, during the difficult years of slavery, when the Italians put restrictions and obstacles in the operation of Greek schools, the societies rushed to help by paying the teachers’ salaries. Even in the first years after the liberation, several public works done in the Dodecanese resulted from the outpouring of love of the expatriates for their island.
In the beginning before the societies were created, fundraising committees were organized to help their village school or church or for some urgent need. Several times societies emerged from these committees.
The first Dodecanese societies were founded by the Nisyrians, Telians and Koans. While the Dodecanese from the other islands found work in the coal mines and steel mills of Pennsylvania, West Virginia, and Ohio and in the sponge diving yards of Tarpon Springs, most from these three islands went to New York, where Greek-language newspapers circulated and Greek American societies had begun.
The Rhodian society effort began with immigrants from certain villages, but soon the Pan-Rhodian association “Apollo” emerged, which established men’s chapters and women’s lodges in all the Rhodian communities in America. A couple of local societies continue to exist. The same thing happened with the Koans with the creation of “Hippocrates”. The Nisyrians founded three associations, one for each village, and after a century of creative activity they united and formed the “New York Nisyrian Association”, which incorporated the women and the Youth societies.
The Karpathians founded the Pan-Karpathian society “Chrysostomos” and then KEPA (“Karpathian Educational and Progressive Association”) which established men’s chapters and women’s lodges in all the Karpathian communities. But, from 1932, societies representing each of the 10 villages of Karpathos began to be created to help solve the problems their villages were facing. Later, these societies created the Karpathian Federation and the Pan-Karpathian Foundation for Pan-Karpathian Purposes. Some local societies founded chapters in communities where were several of their fellow villagers and for a couple of villages there are more than one society.
The remaining islands have a society in each community where several compatriots live. In 1996 the “Pan-Kalymnian Conference” was established in which the Kalymnian societies from New York, Tarpon Springs FL and Campbell OH participate.
Pan-Dodecanese associations
Apart from the societies that concerned each island, Dodecanese societies were also created after the conquest of the Dodecanese islands by the Italians and in their attempt to dehellenize them. In response, the “National Union of Dodecanese Americans” (1918), the “Committee of Dodecanese Americans” (1924) and the “Friendly Society of Dodecanese Americans” (1926) were created.
Systematic work began in 1934 with the founding of the “Dodecanese Youth of America” (DYA), and then the “National Dodecanese Council of America” (NDCA) in 1940. All other Dodecanese societies contributed to the efforts of DYA and NDCA for the liberation of the Dodecanese and its Integration with Greece.
In 1950, after the Union of the Dodecanese with Greece and the completion of the purposes of the DYA and the NDCA, the Dodecanese Federation was founded which represents the Dodecanese community and continues to fight for national issues, in favor of Cyprus and the Greekness of Macedonia and, to achieve this, supports Greek Americans and pro-Hellenic politicians.
In 20 States
There were 168 societies, together with their branches, founded by the Dodecanese in America in the following 20 states: New York-52, Pennsylvania-26, Ohio-21, New Jersey-14, Maryland-11, West Virginia-11, Florida-7, Connecticut-4, Illinois-4, Indiana-3, Virginia-3, Texas-2, Washington DC-2, Washington State-2, Arizona, Massachusetts, Michigan, Missouri, Oregon, South Carolina.
Christianity and Ancient Greece
The names of 34 societies are related to local churches and monasteries dedicated to Christ, the Virgin Mary and Saints: “Christ”, “Holy Cross”, “Ypapanti”, “Virgin Portaitissa of the Castle”, “Virgin Thermiani”, “Our Lady of the Cave”, “Our Lady of ‘Death’”, “The Dormition of the Virgin”-3, “Our Lady of Plagia”, “Our Lady of the Fountain”, “Our Lady of the Lilies”, “Entry of the Virgin”, “Evangelism”, “St. George”-4, “Saint John the Theologian”-2, “Revelation of John the Theologian”, “Prodromos”, “Saint John Prodromos of Vrykus”, “Saint John”, “Chrysostomos”, “Saint Panteleimon”-2, “Saint Nicholas”-2, “Saint Savvas”, ” Saint Paraskevi”, ” Saints Anargyroi”, “Panormitis”, “Taxiarch”. Also, the names of 14 societies are related with the ancient Greece: “Cleobulus”, “Hippocrates”, “Homer”, “Apollo”, “Poseidon”-2, “Mercury”, “Gnomagoras”, “Esperos”, “Diagoras”, “Nireas”, “Ialyssos”, “Porphyris”, “Aegle”.
A century of action
Today most of the societies are inactive and a large portion of those that continue to exist are in New York and neighboring New Jersey. Among them, the Telian society “Progress” and the Koan society “Hippokrates” have been active for over a century. In the same category belong the Nisyrian societies “Gnomagoras”, “Thermiani” and “Theologos”, which continued after their union and the creation of the “New York Nisyrian Association”.
Projects on the islands
All societies created community projects to help the islands financially. For example, we mention one of the smaller islands. The Telian society “Progress” was founded in 1910 in which all newly arrived immigrants became members and by 1914 they reached 192. The monthly dues for each member were two dollars, i.e. $24 a year which is equivalent to today’s $2950 (in 1910 an ounce of gold worth $20.67, in 1934 rose to $35 and today has reached $2540). With the dues and other revenues, “Progress” allocated $9,900 (today $1,216,545) for the execution of community projects in Tilos.
In 1920, the Lepsian society “Saint John the Theologian” was founded and in a short time collected $35,000 (today’s $4,300,917), with which the magnificent church of Saint John the Theologian was built in Lepsi. The same thing happened with the societies of the other islands and villages, their total projects carried out, before and after WWII, amount to a current value of several tens of millions of dollars.
«Dodecanese Houses»
Today there are 12 “Dodecanese Houses” in America: Eight in New York, and one each in New Jersey, Maryland, South Carolina and Florida worth millions of dollars, where the historical and cultural heritage of our islands in America is forged and preserved. At the same time, they generate income with which scholarships are given and projects continue to be done on the islands and in America.
Recognition
The Greek state, the Academy of Athens and other organizations, recognizing the contribution of the Dodecanese societies in America, honored many of them with honorary diplomas and awards.
