Άρτεμις Αντωνίου, Σύμβουλος Ψυχολόγος & Ψυχοθεραπεύτρια, BSc (Hons), MSc
Οι γιορτινές μέρες των Χριστουγέννων έχουμε συνηθίσει να παρουσιάζονται ως μια περίοδος όπου όλα είναι χαρούμενα, λαμπερά και άφθονα – σχεδόν μυθικά. Μερικές φορές, όμως, μια γιορτινή περίοδος έρχεται να διαλύσει τέτοιους μύθους φέρνοντάς μας αντιμέτωπους με το γεγονός ότι η ζωή δεν είναι πάντα ή για όλους τόσο θορυβωδώς χαρούμενη και ‘τέλεια’ όσο έχουμε οδηγηθεί να πιστεύουμε.
Το άρθρο αυτό έχει ως θέμα τις Χριστουγεννιάτικες διακοπές σε σχέση με την κατάθλιψη. Σκοπός του είναι να δώσει χρήσιμες πληροφορίες για την κατάθλιψη και να προτείνει τρόπους που ενθαρρύνουν το βίωμα των γιορτινών αυτών ημερών σύμφωνα με τις προτιμήσεις και τις ανάγκες σου και λιγότερο με τα ‘πρέπει’ που καμιά φορά τείνουν να κυριαρχούν.
Τι συμβαίνει;
Έρευνες έχουν δείξει ότι η γιορτινή περίοδος των Χριστουγέννων μπορεί να είναι μέρες χαράς αλλά και πηγή αρνητικού άγχους για πολλούς ανθρώπους. Στατιστικά οι ενδο-οικογενειακές συγκρούσεις αυξάνονται σε σχέση με τον υπόλοιπο χρόνο. Αυτή η περίοδος του χρόνου μπορεί να επιφέρει περισσότερο στρες, θόρυβο, άγχος και αναστάτωση απ’ότι συνήθως. Ειδικά για τους ανθρώπους που ζουν μόνοι τα Χριστούγεννα και η Πρωτοχρονιά είναι γι’αυτούς μέρες μοναξιάς, ακόμα και απομόνωσης.
Από την άλλη, μια πρόσφατη έρευνα (scienceblog) έδειξε ότι οι περισσότεροι άνθρωποι, που γιορτάζουν τα Χριστούγεννα, βιώνουν περισσότερη χαρά και ικανοποίηση από την πνευματική ή/και συναισθηματική διάσταση των γιορτών – π.χ. τα συμβολικά δώρα ή απλές πράξεις αγάπης και προσφοράς, τη συνεύρεση με αγαπημένα πρόσωπα, την χαλάρωση των διακοπών – παρά από αυτή καθ’αυτή την υλική ή καταναλωτική πλευρά. Η υπερκατανάλωση προκαλεί πολλές φορές μεγάλο άγχος και οικονομική δυσχέρεια που έχει αντίκτυπο και μετά το τέλος των γιορτών, όταν για παράδειγμα έρθουν οι νέοι λογαριασμοί των πιστωτικών καρτών.
Φαίνεται ότι μακρόχρονα οικογενειακά ή/και οικονομικά προβλήματα, προβλήματα εργασίας ή πένθος, θέματα σχέσεων ή προσωπικά ζητήματα έρχονται πιο έντονα στην επιφάνεια κατά την περίοδο των γιορτών. Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε γιατί η κατάθλιψη ή η καταθλιπτική διάθεση έχει υπολογιστεί ότι αυξάνεται σχεδόν κατά δέκα τοις εκατό την περίοδο αυτή.
Πώς μπορώ να ξέρω;
Όσο, λοιπόν, αφορά την κατάθλιψη, ένας στους τρεις ανθρώπους βιώνει ένα καταθλιπτικό επεισόδιο μια φορά στη ζωή τους. Αυτό σημαίνει ότι είναι σχεδόν αδύνατον κάποιος κοντινός σου άνθρωπος να μην βιώσει κατάθλιψη.
Οι περισσότεροι από εμάς ξέρουν πώς είναι κατά καιρούς να αισθάνεσαι τη διάθεσή σου πεσμένη. Όταν όμως αυτή η πεσμένη διάθεση συνεχίζεται για μεγάλο χρονικό διάστημα, όταν αντί να βελτιώνεται χειροτερεύει και όταν αρχίζει να επηρεάζει αρνητικά την ζωή σου και να εισχωρεί ζημιογόνα στην καθημερινότητά σου, τότε ίσως είναι κατάθλιψη.
Η κατάθλιψη είναι μια ψυχολογική κατάσταση που συχνά μπορεί να κρύβεται πίσω και από ένα πρόβλημα υγείας. Αυτό καμιά φορά μπορεί να προκαλεί σύγχυση, αφού π.χ. ένας χρόνιος πόνος μπορεί να προκαλέσει κατάθλιψη ή η κατάθλιψη μπορεί να προκαλέσει έναν χρόνιο πόνο. Άλλες φορές η κατάθλιψη μπορεί να κρύβεται πίσω από ψυχολογικές δυσκολίες όπως π.χ. άγχος, έμμονες ιδέες ή φοβίες.
Μερικά από τα πιο συνηθισμένα συμπτώματα της κατάθλιψης είναι τα παρακάτω:
– Καταθλιπτική διάθεση.
– Έλλειψη ενδιαφέροντος για τη ζωή ή για πράγματα που σου αρέσουν και που ευχαριστιέσαι συνήθως όταν τα κάνεις, όπως τα χόμπι σου.
– Μειωμένη αίσθηση ευχαρίστησης ή απόλαυσης από πράγματα ή δραστηριότητες που συνήθως είναι για εσένα ευχάριστα και απολαυστικά.
– Κούραση και αίσθηση κόπωσης, που δεν προέρχεται από δραστηριότητα.
– Μειωμένη ικανότητα συγκέντρωσης.
– Σκέψεις για αυτοκτονία.
– Αλλαγές στην όρεξη, υπερβολική ή πολύ λίγη κατανάλωση φαγητού, αυξομειώσεις βάρους.
– Αλλαγές στις συνήθειες του ύπνου σου – υπερβολικές ή πολύ λίγες ώρες ύπνου απ΄ότι συνηθίζεις, διακοπές του ύπνου στη διάρκεια της νύχτας και δυσκολία να ξανακοιμηθείς.
– Εκνευρισμός και οξυθυμία ή απάθεια και πλαδαρότητα που μπορούν να εκφράζονται και σωματικά με πολύ έντονες ή πολύ αργές κινήσεις αντίστοιχα.
– Συνεχή προβλήματα ή ενοχλήσεις στο σώμα που δεν απομακρύνονται ακόμα και μετά την ανάλογη αντιμετώπιση ή θεραπεία.
Προσοχή! Σε παρακαλώ σημείωσε εδώ ότι τα παραπάνω συμπτώματα είναι ενδεικτικά, έχουν ως σκοπό την πληροφόρησή σου και σε καμία περίπτωση δεν αποτελούν μέσο διάγνωσης άλλου ή του εαυτού σου. Επειδή κάθε περίπτωση είναι μοναδική, αν θεωρείς ότι εσύ ή κάποιο αγαπημένο σου πρόσωπο παρουσιάζει κάποιες από τις παραπάνω συμπεριφορές να ζητήσεις τη γνώμη ή τη βοήθεια ενός έγκυρου ειδικού.
Τα περισσότερα είδη κατάθλιψης μπορούν να θεραπευτούν με σύγχρονες και αποτελεσματικές θεραπείες, όπως είναι ψυχολογικές θεραπείες (συμβουλευτική, ψυχοθεραπεία) ή/ και με τη βοήθεια φαρμάκων σε κάποιες περιπτώσεις.
Έρευνες δείχνουν ότι ένας από τους κύριους λόγους της αναποτελεσματικής θεραπείας της κατάθλιψης είναι ότι οι άνθρωποι που υποφέρουν από αυτήν σταματούν πολύ νωρίς την ψυχολογική ή φαρμακευτική θεραπεία τους κι έτσι αυξάνουν κατά πολύ τις πιθανότητες για υποτροπή- δηλ. να αναβιώσουν κατάθλιψη.
Πώς μπορείς να βοηθήσεις;
Στους ανθρώπους που βιώνουν κατάθλιψη μπορεί να τους είναι δύσκολο να ομολογήσουν ότι έχουν πρόβλημα και ότι χρειάζονται βοήθεια. Δώσε προσοχή στους φίλους και στην οικογένειά σου. Αν ανησυχείς για κάποιον/α δώσ’ του/της πολλές και κατάλληλες ευκαιρίες να σου μιλήσει. Προσκάλεσε αυτούς που φαίνονται να είναι απομονωμένοι σε ένα κοινωνικό γεγονός και συνέχισε να τους καλείς ακόμη κι αν αρνούνται. Οι άνθρωποι που βιώνουν κατάθλιψη δεν έχουν τη διάθεση να βρεθούν με κόσμο ή δεν αισθάνονται ότι έχουν κάτι να συνεισφέρουν. Προσπάθησε να το καταλάβεις και να το αποδεχτείς και βοήθησέ τους να βρουν τρόπους να βοηθήσουν τον εαυτό τους. Ενημερώσου από έγκυρες πηγές για την κατάθλιψη και υπενθύμιζέ τους ότι η κατάθλιψη θεραπεύεται. Ενθάρρυνέ τους να ζητήσουν επαγγελματική βοήθεια. Μην περιμένεις να γίνουν ‘ο παλιός τους εαυτός’ μέσα σε μια μέρα.
Δώσε το δικό σου χρώμα στα Χριστούγεννα
Σκέψου, λοιπόν, τρόπους να κάνεις δικά σου αυτά τα Χριστούγεννα, παρά να μπεις σε έναν χείμαρρο προσδοκιών και απαιτήσεων που είναι έξω από εσένα και που είναι πιθανόν απλά να σε γεμίσουν υπερβολικό άγχος, πίεση και εν τέλει θλίψη ή θυμό.
Παρακάτω αναφέρονται μερικές προτάσεις:
*Οι γιορτές των Χριστουγέννων τείνουν να συμβολίζουν την προσφορά στο συνάνθρωπο αλλά και στον εαυτό σου. Πρόσφερε ένα δώρο στον εαυτό σου με αγάπη. Μπορεί να είναι ακόμη και κάτι απλό όσο ένα φρέσκο μπουκέτο λουλούδια ή κάτι που σου αρέσει αλλά έχεις πολύ καιρό να το κάνεις για ‘σενα. Μια πράξη φροντίδας και τρυφερότητας για εσένα.
*Οργάνωσε το χρόνο σου ανάλογα με τις ανάγκες σου, ώστε να αποφύγεις περιττές πιέσεις χρόνου και άγχος. Αν αισθάνεσαι ότι θέλεις απλά να κάτσεις σπίτι φέτος τις γιορτές, συζήτησέ το με τον/την σύντροφο ή την οικογένειά σου και αναζήτησε κοινό έδαφος για το πώς μπορεί να γίνει. Το ίδιο και στην περίπτωση που δεν θες να κάτσεις σπίτι σου αυτά τα Χριστούγεννα αλλά π.χ. θες να ταξιδέψεις κάπου που δεν έχεις ξαναπάει. Πιθανότατα του χρόνου ή σε κάποια άλλη γιορτή ή διακοπές να μπορείς να κάνεις αυτό που δεν έκανες φέτος.
*Αν ‘πρέπει’ να κάνεις κάποιες επισκέψεις βάλε όρια και εκτίμησε πόσο χρόνο θα μπορούσες να αφιερώσεις σε αυτές. Σε κάποιες επισκέψεις ίσως θα ήθελες να περάσεις περισσότερο χρόνο ενώ σε άλλες όχι. Και πάλι συζήτησέ το με όσους τους αφορά (π.χ. σύντροφο, οικογένεια, φίλους) και οργάνωσε ανάλογα το χρόνο σου.
*Κράτησε κάποιο χρόνο για εσένα. Οι μέρες των γιορτών μπορούν να αποστραγγίσουν την ενέργειά σου ειδικά αν είσαι αυτός/ή που οργανώνει, που κάνει όλες τις δουλειές ή που θέλει να τους ευχαριστήσει όλους. Είναι σημαντικό όταν υπάρχει υπερφορτισμένο κλίμα να δώσεις λίγο ήσυχο χρόνο στον εαυτό σου. Μπορείς να φύγεις για λίγο από το δωμάτιο ή το σπίτι. Τα Χριστούγεννα δεν έχουν τίποτα να κάνουν με υπερβολικές προσδοκίες και ενοχές, ούτε με ασφυκτικό άγχος και εξαναγκασμούς. Δώσε στον εαυτό σου χρόνο και αγάπη για να μπορείς να προσφέρεις ανάλογα και στους γύρω σου το χρόνο και την αγάπη σου.
*Αν καλείς εσύ στο σπίτι σου φέτος συγγενείς και φίλους για την ημέρα των Χριστουγέννων ή της Πρωτοχρονιάς, προσπάθησε να το κάνεις όσο πιο εύκολο γίνεται. Ακόμη κι αν δεν το συνηθίζεις, προσπάθησε να μοιραστείς τις δουλειές του σπιτιού, τα ψώνια και τις ετοιμασίες με την οικογένεια ή τους φίλους σου. Να θυμάσαι ότι δεν χρειάζεται να είναι όλα τέλεια – ο κυριότερος σκοπός είναι να περάσεις όμορφα με τους καλεσμένους σου.
*Αποφορτίσου από τον υπερ-καταναλωτικό χαρακτήρα των γιορτών. Δεν είναι απαραίτητο να αγοράσεις ακριβά δώρα ή δώρα για όλους. Αν υπάρχουν παιδιά, τα οποία βιώνουν πιο έντονα αυτές τις μέρες, ίσως μπορείς να πάρεις δώρα μόνο σε αυτά. Στους μεγαλύτερους μπορείς να κάνεις συμβολικά δώρα και να δώσεις μεγαλύτερη έμφαση στο πώς θα περάσετε όμορφα μαζί (π.χ. μια βραδιά παίζοντας επιτραπέζια παιχνίδια ή ως δώρο μπορείς να μαγειρέψεις ή να φτιάξεις ένα γλυκό). Μη διστάσεις να δωρίσεις ένα δώρο που σου έχουν κάνει αλλά δεν το θες ή δεν το χρειάζεσαι. Σε κάποιον άλλο ίσως φανεί χρήσιμo
πηγή www.o-klooun.com