Πως προσγειώθηκαν τα πρώτα CHARTER αεροπλάνα τουριστών στην Κάρπαθο

Γράφει ο Ανδρέας Ηλία Μακρής

Τώρα που διακινδυνεύεται ο κύριος αιμοδότης, η λοκομοτίβα της εθνικής μας οικονομίας «Τουρισμός» να μας εγκαταλείψει εξ αιτίας της πανδημίας του «κορονοϊού» και συμπαρασύρει τον κρατικό προϋπολογισμό στα… «τάρταρα», ας θυμηθούμε πως προέκυψε η οικονομική ανόρθωση στο νησί μας και η παλινόστηση των Καρπαθίων στην «Ιθάκη» τους.

Το καλοκαίρι του 1986 το τουριστικό γραφείο «Ρanorama» που ίδρυσα το 1970 (πριν 50 χρόνια!) στη Ρόδο έχει αισίως συμπληρώσει 17 χρόνια λειτουργίας στον εισερχόμενο οργανωμένο τουρισμό. Μετά τη λειτουργία δύο υποκαταστημάτων στην Αθήνα (Μητροπόλεως 26- 28) το 1976 και στο Ηράκλειο Κρήτης (Δημοκρατίας 17) το 1979 έχοντας διακινήσει μισό περίπου εκατομμύριο Βορειοευρωπαίους τουρίστες πολυημέρου παραμονής στην Ελλάδα άρχισε σταδιακά να με απασχολεί η ονειροπόλος σκέψη και διακαής πόθος μου: «Πότε η Κάρπαθος;

Στις ολιγοήμερες επισκέψεις μου στην Κάρπαθο το διάστημα 1982-1986 ενημερωνόμουν από τον Δήμαρχο Καρπάθου αδελφό μου Γιώργο για τα εν εξελίξει τεχνικά έργα του αεροδρομίου (Διάδρομος απο-προσγείωσης, διασυνδετήριους κόμβους, πεδίου ελιγμών) και το χρονοδιάγραμμα της αποπεράτωσης από τις υπεύθυνες πηγές πληροφόρησης που είχε.

Να ειπωθεί ότι, όλα τα προηγηθέντα χρόνια, προεξάρχοντος φυσικά του Δημάρχου, δεν έπαψαν οι νύξεις από γνωστούς και φίλους (στην πλειονοψηφία Πηγαδιώτες) να ενδιαφερθώ για το νησί μας. Με προέτρεπαν φορτικά να ανοίξω υποκατάστημα για να προωθήσω και καθιερώσω στην Κάρπαθο στον μαζικό οργανωμένο τουρισμό (Οrganized Τοurism). Πίστευαν μάλιστα ότι άργησα να αξιοποιήσω επ΄ ωφελεία της Καρπάθου τις διεθνείς επαγγελματικές μου γνωριμίες και τις εξειδικευμένες γνώσεις από την επιχειρηματική μου ενασχόληση με τον Ευρωπαϊκό τουρισμό.

Ακόμα και ο αείμνηστος καθηγητής μου Αντώνης Μαστρογιάννης με καθηγητικό στόμφο μου έλεγε παραστατικά:

Οι επαγγελματίες στα Πηγάδια ανυπομονούσαν να δουν επί τέλους «χαϊρι», όπως μου έλεγαν. Για ορισμένους μάλιστα θα υποστήριζα ότι το παράκαναν. Από άγνοια, θεώρησαν την μέχρι τότε επιφυλακτικότητα που τηρούσα ως αδικαιολόγητη αδιαφορία. Με περίσσιο θάρρος άρχισαν σκόπιμα και σκωπτικά να με προκαλούν ξενοδόχοι, έμποροι, οδηγοί ταξί, εστιάτορες, ότι είμαι και εγώ τάχαμου, αδιάφορος σαν όλους τους εκτός Καρπάθου συμπατριώτες μας που απείχαν από κάθε επενδυτική πρωτοβουλία στον τόπο μας.

Ακόμα, φιλοπρόοδοι Καρπάθιοι, φαρμακοποιοί, τραπεζικοί και δημόσιοι υπάλληλοι – εν ενεργεία και συνταξιούχοι – με προέτρεπαν να «βάλλω ’μπρός» τον τουρισμό… Αγχωμένοι από αναδουλειές οι πρώτοι και ανυπόμονοι για πρόοδο οι δεύτεροι, πίστευαν ότι, το ενδιαφέρον όλων των ξενιτεμένων γενικά για την Κάρπαθο μέχρι τότε, ήταν φιλολογικό, για το «Θεαθήναι» αραδιάζοντας μέσες-άκρες πικρόχολα σχόλια:

« Όλοι, το ίδιο…είσαστε, τάλε κουάλε!… Παριστάνετε τους σπουδαίους, να σας κανακεύουμε με μαντινάδες, πρωτοκαθεδρία στα γλέντια μας… Ακόμα, να σας μεταφέρουμε τις βαλίτσες με το αρίβα, σαν ιθαγενείς Όμως, τι κάνετε να δούμε κι΄ εμείς «άσπρη μέρα;»

Σταράτα λόγια, βαριά σίγουρα, παραπονεμένα αλλά, εν πολλοίς δικαιολογημένα. Κατανοούσα απόλυτα την αγωνία της επαγγελματικής τους επιβίωσης στο νησί. Τους έπνιγαν οι υποχρεώσεις, οι αναδουλειές τους ροκάνιζαν τα χρέη.

Τελικά, ο «κύβος ερρίφθη». Παραμέρισα τους δικαιολογημένα σοβαρούς προβληματισμούς που είχα αφού γνώριζα ότι, άλλο ίδρυση και λειτουργία υποκαταστήματος τουριστικού γραφείου σε διεθνώς καθιερωμένους τουριστικούς προορισμούς με σοβαρή υποδομή (αεροδρόμια, κλπ), πλούσια τουριστική ανωδομή (ξενοδοχεία, κλπ) όπως λόγου χάριν, η Αθήνα το λίκνο Παγκόσμιου πολιτισμού με τουριστική εκμετάλλευση να εκτείνεται από Μετέωρα, έως Δελφούς, Ολυμπία, Μυκήνες, Επίδαυρο, Κόρινθο, Σούνιο.

Η Κρήτη με τον Μινωικό πολιτισμό -ο πρώτος ευρωπαϊκός πολιτισμός- τουριστικό «αεροπλανοφόρο» της Μεσογείου όπως προσφυώς την παρομοίαζα αφού απλώνεται από Χανιά, μέχρι Άγιο Νικόλαο-Σητεία και τελείως διαφορετικό Business plan η γνωστή, «άγνωστη» μικρή μας Κάρπαθος.

Λειτούργησε δηλαδή το συναίσθημα, η αγάπη για τον τόπο μου παραμερίζοντας την ψυχρή λογική του επιχειρηματικού κινδύνου που θα αντιμετώπιζα και την αναντιστοιχία κέρδους που προσδοκούσα, σε συνδυασμό με τις υπερπροσπάθειες που θα κατέβαλλα, τα κεφάλαια που θα δέσμευα και θα διακινδύνευα.

Πήρα λοιπόν τις αποφάσεις μου να προχωρήσω, αδιαφορώντας πλέον για το παράτολμο τουριστικό εγχείρημα που αναλάμβανα και τα πολλαπλά εμπόδια που θα έπρεπε να υπερπηδήσω με τις χρονοβόρες διαδικασίες, την αναποτελεσματικότητα, την ευθυνοφοβία, την πρακτική της ήσσονος προσπάθειας ευάριθμων “κοπανατζήδων” των δημοσίων υπηρεσιών στον λαβύρινθο της ελληνικής γραφειοκρατίας.

Θα ήταν πράγματι κατόρθωμα να καθιερωθεί με τον πρώτο χρόνο ένα παντελώς άγνωστο νησί ως διεθνής τουριστικός προορισμός με απ΄ ευθείας από την Ευρώπη ναυλωμένες πτήσεις (Charters), με τουριστική ανοδομή όλα κι όλα πέντε (5) μικρά ξενοδοχεία που υπήρχαν και μάλιστα, με απόλυτη επιτυχία και με σταθερή ανοδική πορεία στόχων χωρίς «πισωγυρίσματα» που να λεχθεί αυτά συμβαίνουν στον ευπαθή κλάδο «Τουρισμός» σαν αυτό που ζούμε, αφού δεν αρκούσε από μόνο του το ωραίο πράγματι φυσικό ανάγλυφο της Καρπάθου.

Είχα πλήρη επίγνωση της σημαντικότητας και του βάρους της αποστολής, δεν ήταν παρόρμηση της στιγμής. Ήξερα ότι πολλοί θα με χαρακτήριζαν “χρήσιμο ηλίθιο”, αφού δρομολογούσα σε παγκόσμια κλίμακα μια πρωτοτυπία ή πρωτοπορία αν θέλετε για τους εν συνεχεία, βάσιμους, αντικειμενικούς και αδιαμφισβήτητους λόγους.

Τουριστική ανωδομή: Ξενοδοχεία

Το 1982 χάρη στον αναπτυξιακό Νόμο 1262 με 50%, κρατικές επιχορηγήσεις!!! ο τουρισμός στη Ρόδο, Κρήτη, Κω κ.ά, πήρε εκρηκτικές διαστάσεις, δίνοντας προωθημένη οικονομική άνθηση και αλματώδη προοπτική. Η Κάρπαθος όμως ήταν απούσα στο κοσμογονικό τουριστικό γίγνεσθαι της περιοχής στα χρόνια της χρυσοφόρου δεκαετίας του ’70-΄80. Δεν επωφελήθηκε των ευκαιριών. Με το περιοριστικό 20% συντελεστή επιχορηγήσεων παρέμενε στάσιμη, λόγω της συγκοινωνιακής απομόνωσης.

Φυσικό επακόλουθο το 1986 η Κάρπαθος να αριθμεί πέντε -όλα κι’ όλα-μικρού μεγέθους οικογενειακά ξενοδοχεία, με σύγχρονες όμως ανέσεις: Αναφέρομαι στα ξενοδοχεία: Romantica, Αtlantis, Ραnorama, Possidonia και Seven Stars . Συνολικά 250 κλίνες χάρη στους ριψοκίνδυνους ιδιοκτήτες όχι τυχαία όλοι, θιασώτες της φιλελεύθερης οικονομίας.

Με συγκοινωνιακά μέσα τον σκυλοπνίχτη «Πανορμίτης» και τα αλήστου μνήμης σαπιοκάραβα ή τα μικρά 18 θέσια ελικοφόρα αεροπλάνα SΚΥ VΑΝ της Ολυμπιακής που «έσταζαν» αν έβρεχε ή δεν πετούσαν αν σκοτείνιαζε χωρίς εξοπλισμό ραντάρ πλοήγησης, «σία κι΄…αράξαμε». Πως λοιπόν οι ξενοδόχοι μας «εγκλωβισμένοι» στη μίζερη τουριστική κίνηση της εποχής εκείνης να μην περιέλθουν γρήγορα και με μαθηματική απόδειξη, σε απόγνωση και επιχειρηματικό αδιέξοδο;

Είναι αναγκαίο να παρατεθούν μερικά αποκαλυπτικά στοιχεία της τουριστικής κίνησης του 1986 (τελευταίο έτος χωρίς τα CHARTERS) έως το 1990, σε σύγκριση πάντα, με τα στοιχεία του 2004, για να αποκομίσουμε σαφή άποψη για τα ραγδαία και θεαματικά διαφοροποιούμενα μεγέθη στα 18 χρόνια που μεσολάβησαν. Ως γνωστόν, οι αριθμοί έχουν τη δική τους αμείλικτη γλώσσα και εδώ καταδεικνύουν την μέχρι τότε ανυπαρξία τουρισμού και πόσο αναγκαία εθεωρείτο η σπουδή του εγχειρήματος μου :

CHARTERS…. 1986 – 1987 – 1988 – 1989 – 1990 – 2004

Αφίξεις……. ….. 250 – 1.900 – 6.850 – 8.700 – 14.000 – 49.000

Διανυκτερεύσεις 1.250 – 19.000 – 68.500 – 87.000 – 174.000 – 490.000

Ξενοδοχεία……. 5 – 5 – 10 – 12 – 16 – 110

Από την παράθεση των στατιστικών στοιχείων προκύπτουν:

Πρώτον, η μακράν πολλαπλάσια κερδοφορία των ξενοδοχειακών επενδύσεων εξ αιτίας των πραγματοποιηθεισών χιλιάδων διανυκτερεύσεων αμέσως τα άλλα χρόνια. Αρκεί να παραθέσω τα λόγια του πρώην δημάρχου και ένα εκ των πρωτοπόρων ξενοδόχων Ηλία Αλ. Μανωλάκη:

«Κακά τα ψέματα, αφ’ ότου έφερε ο Ανδρέας τον τουρισμό,

εί(δ)αμε φράγκο στην τσέπη μας».

Δεύτερον, οι ζημιογόνες μέχρι τότε ξενοδοχειακές επενδύσεις είχαν ως θλιβερή συνέπεια την αποκάρδιωση των πρωτοπόρων επενδυτών, με φυσικό επακόλουθο την αποθάρρυνση ικανού αριθμού νέων εν δυνάμει επενδυτών.

Τρίτον, η αναστροφή του επενδυτικού κλίματος, με την εμπιστοσύνη τώρα στην προοπτική που διανοίγετε από το γεγονός της προσγείωσης των πρώτων CHARTER

αεροπλάνων και την αυτόματη αναβάθμιση σε 50% των κινήτρων για την Κάρπαθο (από το 20%) και τις λογικές προσδοκίες που όλοι δικαιολογημένα ανέμεναν. Το αποτέλεσμα; Το 1988 λειτούργησαν δέκα ξενοδοχεία, αριθμός διπλάσιος όλων των προηγούμενων χρόνων.

Συμπερασματικά, αυτός ήταν ο τουρισμός στην Καρπάθο, μέχρι και το 1986. Περιστασιακός, ανοργάνωτος ή αλλέως πώς, λετσοτουρισμός! τουρισμός… σακιδίου! Σε αντίθεση ο τουρισμός μας από το 1987 και εντεύθεν, χαρακτηρίζεται σύμφωνα με την τουριστική ορολογία και επιστήμη πλέον, δυναμικός, οργανωμένος και διεθνώς καθιερωμένος.

Αναφερόμενοι στην περίοδο 1982 – 1986, πέραν της κατασκευής σύγχρονου και μεγάλου μήκους διαδρόμου απο-προσγείωσης -λόγω και της ευρύτερης πεδινής έκτασης- ικανού να δεχθεί όλα τα μεγέθη αεροσκαφών (εκτός Jumbos), διασυνδετήριους κόμβους (τροχόδρομοι) και πεδίο ελιγμών (ράμπα), ουδεμία άλλη απόφαση ή σχεδιασμός υπήρχε για κατασκευή σύγχρονων κτιριακών εγκαταστάσεων και προσλήψεις προσωπικού. Ούτε κτίριο Αεροσταθμού, ούτε σταθμός ανεφοδιασμού καυσίμων, ούτε Πυροσβεστική υπηρεσία επαρκώς εξοπλισμένη και επαγγελματικά στελεχωμένη. Ούτε πύργος ελέγχου, ούτε περιμετρική περίφραξη του χώρου, ούτε τουαλέτες, καταστήματα αφορολογήτων ειδών (Duty free).

Υπήρχε βέβαια το μικρό Παράπηγμα, η γνωστή «παράγκα» που σε παρέπεμπε σε Αφρικανική χώρα! Εξυπηρετούσε βέβαια με συγκατάβαση τις περιορισμένες ανάγκες του SΚΥ VΑΝ, του μικρού 18 θέσιου ελικοφόρου αεροσκάφους της Ολυμπιακής στη γραμμή Ρόδου – Καρπάθου.

Άρχισα τότε να θέτω ρητορικά ερωτήματα στον εαυτόν μου για τις σοβαρές ελλείψεις του αεροδρομίου, αναζητώντας «εκ των ενόντων» εναλλακτικές λύσεις, να πεισθώ ο ίδιος με σοβαρά επιχειρήματα, για να μπορέσω να σύρω και να πείσω με τις θέσεις μου τους συνεργάτες μου Tour Operators.

Θα ζητούσα από τους συνεργάτες μου ενδιάμεση προσγείωση σε δεύτερο αεροδρόμιο (Κως) καίτοι αυτό θα επιβάρυνε ιδιαίτερα τους αεροπορικούς ναύλους, πέραν της κατά 30 λεπτά επιμήκυνσης της πτήσης που συνεπάγεται και ανάλογη ταλαιπωρία τουριστών. Μια υποχώρηση θα κάνουν αναγκαστικά, έτσι θεώρησα. Γνώριζαν άλλωστε το προσωπικό μου ενδιαφέρον λόγω της Καρπαθιακής μου καταγωγής, όπως τελικά έγινε.

Θα ειδοποιούνται στο αεροσκάφος οι τουρίστες μας να προμηθεύονται ποτά, τσιγάρα κι αρώματα, εν πτήσει. Ως γνωστόν, το κέρδος από τα αφορολόγητα ψώνια (Shopping) καλύπτει μέρος του κόστους των διακοπών, ιδιαίτερα στους Σκανδιναβούς με τις πανάκριβες τιμές των συγκεκριμένων ειδών στις χώρες τους.

Κτιριακό συγκρότημα σύγχρονο μεν, αλλά ανεπαρκώς στελεχωμένο μόνο με γυναικολόγο και παθολόγο, συνολικής δύναμης 8 κρεβατιών! Πως θα αντιμετωπίζονταν έκτακτα ιατρικά περιστατικά σε περίπτωση π.χ αναγκαστικής προσγείωσης;

Για να αυτοπαρηγορηθώ…έλεγα, με τέτοια σύγχρονη κατασκευή διαδρόμου απο-προσγείωσης και υπερσύγχρονα αεροσκάφη, γιατί θα έπρεπε να μας απασχολεί τόσο πεσιμιστικά;

Στα Πηγάδια υπήρχαν τρία καφεζυθεστιατόρια και μία ψαροταβέρνα σε ανεκτό επίπεδο, αλλά υπολειπόμενα από τα standards που απαιτούν οι προδιαγραφές στον οργανωμένο τουρισμό παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των επιχειρηματιών.

Είπα, το «αγώγι ξυπνά τον Αγωγιάτη». Θα αναβαθμίσουν μόνοι τις παροχές υπηρεσιών από τον έντονο ανταγωνισμό που θα προκύψει. Πράγματι, τον άλλο χρόνο τύπωσαν τιμοκαταλόγους (Μenu), αναβάθμισαν τουαλέτες, άλλαξαν τραπεζοκαθίσματα κλπ.

Υπήρχαν όμως παραδοσιακά Καφενεία που θα υποκαθιστούσαν μερικώς αυτές τις ελλείψεις, προσδίδοντας νότα τοπικής ατμόσφαιρας (local atmosphere), αλλιώτικη επαφή με τους ντόπιους. Εμπειρία μοναδική το καφενείο του Ζαχάρη άφησε εποχή τον άλλο χρόνο με Καρπάθιους οργανοπαίκτες να διασκεδάζουν στην αυλή τους τουρίστες.

ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΟ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑ «σουβενίρ»:

Ένα και μοναδικό με μισή ντουζίνα τοπία και λίγα αποθέματα φωτογραφιών «καρτ – ποστάλ» της Καρπάθου. Οι περισσότερες ήταν θέματα από ανώνυμα Αιγαιοπελαγίτικα τοπία! Πως θα στέλλουν οι τουρίστες στους οικείους τους τα χαιρετίσματα και τις εντυπώσεις από τις διακοπές τους στην Κάρπαθο;

Θα πρέπει να ανασύρω από το προσωπικό φωτογραφικό μου αρχείο διαφάνειες (slides) από προηγούμενες επισκέψεις μου στην Κάρπαθο να εκτυπώσω καρτ-ποστάλ με Καρπαθιακά τοπία, όπως και έπραξα! Τα καταστήματα αναμνηστικών δώρων σ’ ένα χρόνο μέσα φύτρωσαν σαν μανιτάρια.

ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΑ ΛΕΩΦΟΡΕΙΑ (Ρullman coach):

Ούτε ένα. Υπήρχαν 2-3 απηρχαιομένα μικρά 28 θέσια λεωφορεία που εξυπηρετούσαν την τοπική συγκοινωνία των χωριών μας. Ακατάλληλα για οργανωμένο τουρισμό. Χωρίς μικρόφωνα, κλιματισμό (air conditioning), κάθισμα ξεναγού, ανακλινόμενα καθίσματα, χωρίς επαρκή χώρο βαλιτσών (μπαγαζιέρες ) κατασκονισμένα από τις χωμάτινες διαδρομές που τα μικρά παιδιά έγραφαν πάνω περιπαιχτικά: «Θέλω πλύσιμο»!…

Έπρεπε να μεριμνήσω και γι’ αυτό. Μάλιστα λόγω στενών δρόμων στο οδικό δικτύο μέσα στα χωριά μας, τα 52 θέσεων πούλμαν των 12.50 μέτρων των γραφείων μου δεν εξυπηρετούσαν με ασφάλεια τις μεταφορές και εκδρομές. Αγόρασα νέα μικρότερα 37 θέσια να ανταποκρίνονται στις ιδιαιτερότητες του οδικού δικτύου της Καρπάθου.

ΔΙΠΛΩΜΑΤΟΥΧΟΙ ΞΕΝΑΓΟΙ (Licenced guides):

Ούτε ένας, να ξεναγήσει ή διδάξει σε ενδιαφερόμενους υποψηφίους την ιστορία του τόπου μας. Ούτε κυκλοφορούσε ξενόγλωσσο βιβλίο, ένας τουριστικός οδηγός Καρπάθου να χρησιμοποιηθεί ως «εργαλείο δουλειάς». Με βοήθημα τις γνώσεις μου από τη συγγραφή το 1967 του βιβλίου μου με τον διαχρονικό τίτλο «Ελάτε στην Κάρπαθο» θα αναλάβω και τον ρόλο του εκπαιδευτή στο προσωπικό του γραφείου μου. Θα φροντίσουν αυτοί πλέον τις ξεναγήσεις των πρώτων ομαδοποιημένων τουριστών μας (Groups).

Η τουριστική κοινωνιολογία τους αποδέχεται και τους κατατάσσει σε κατηγορίες, ανάλογα με τα ενδιαφέροντα και τα συμφέροντα τους. Προσωπικά τους διάφορους «Eπιμηθείς» κατέταξα σε :

ΕΠΑϊΟΝΤΕΣ

Καλοί ρήτορες, αλλά λεπτολόγοι, συντηρητικοί, χωρίς το ταλέντο και την τόλμη του επιχειρηματία, αναβλητικοί, ευθυνόφοβοι, γραφειοκράτες. Ενώ γνώριζαν ότι, γεωγραφικά η Κάρπαθος είναι τουριστικός δορυφόρος της Ρόδου και Κρήτης, παραδίπλα μας είναι η Κως, δεν έβλεπαν την κοσμογονία που συντελούταν στα τρία νησιά χάρη στην τουριστική τους αξιοποίηση.

Γνώριζαν την πληθυσμιακή συρρίκνωση του νησιού μας, την ερήμωση των χωριών μας, τα νιάτα που έφευγαν «ρίχνοντας μαύρη πέτρα» πίσω τους. Τους συμπατριώτες μας επιστήμονες που απαξιούσαν και με το δίκιο τους, να εγκατασταθούν μόνιμα στην Κάρπαθο και επιδεικτικά «γύριζαν την πλάτη» στον τόπο τους. Να κάνουν πράγματι τι, σε μια κλειστή οικονομία με γλίσχρο και αβέβαιο εισόδημα, χωρίς προοπτική. Πέραν των διορισμένων στο δημόσιο εκπαιδευτικών, που κατ’ ανάγκην παρέμεναν στην Κάρπαθο, οκτώ μόνο επιστήμονες εγκαταστάθηκαν στην Κάρπαθο ασκούντες ελευθέρια επαγγέλματα

ΡΟΜΑΝΤΙΚΟΥΣ:

Θεωρούσαν δήθεν καταστροφική την τουριστική εξέλιξη της Καρπάθου για τα έθιμα μας. Αυτούς, θεωρούσα πράγματι αγνούς και άδολους. Απλά, δεν ήταν σε θέση να αντιληφθούν τις ευεργετικές παραμέτρους που θα προέκυπταν. Να αφήνουμε να μαραζώνει το νησί μας ενώ μπορούσαμε με ρεαλισμό, όραμα και γενναιότητα να εκτινάξουμε στα ύψη την τουριστική ανάπτυξη της Καρπάθου. Να εξασφαλίσουμε εκατοντάδες θέσεις εργασίας, εποχικές και μόνιμες. Να δημιουργήσουμε σταθερές ροές εσόδων, έμμεσα και άμεσα που θα συμπαρασύρουν ολόκληρη την τοπική οικονομία σε άλματα προόδου. «Έβλεπαν δηλαδή το δένδρο, κι΄ έχαναν το δάσος!» Φυσικά αργότερα, όταν διαπίστωσαν την αναγκαιότητα και τα αγαθά του τουρισμού έστερξαν πρώτοι να γίνουν ξενοδόχοι και

τους, παραδεχόμενοι έμμεσα την λανθασμένη τους άποψη ζητώντας μου συγγνώμη και… συνεργασία.

ΠΟΙΚΙΛΟΝΥΜΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ:

Μόνιμα διαμένοντες εκτός Καρπάθου ήθελαν τους εναπομείναντες στο νησί μας συμπατριώτες «γραφικούς» και «ολιγαρκείς». Αν αυτοί ζητούσαν και κάτι παραπάνω, αβασάνιστα οι πατριδοκάπηλοι, τους αποκαλούσαν «γκρινιάρηδες!». Χωρίς κανένα επενδυτικό ενδιαφέρον οι ίδιοι για την Κάρπαθο. Εγκατεστημένοι στις μεγαλουπόλεις ζούσαν και απολάμβαναν την άνεση να δραστηριοποιούνται επαγγελματικά και με προοπτική έντεκα μήνες τον χρόνο. Τον 12ο μήνα, τον αφιέρωναν στην Κάρπαθο για μπάνια και γλέντια «εν τιμές και οργάνοις». Άλλοι εν υπνώσει ευρισκόμενοι, αφού αρνήθηκαν να συνδράμουν την προσπάθεια που ανέλαβα, υπερφαλαγγίσθηκαν από τα γεγονότα, με έργα και όχι λόγια. Δεν τους καλάρεσε η πρωτοβουλία μου και εγωιστικά και άκριτα φερόμενοι, άρχισαν τον «πετροπόλεμο» εναντίον μου. Τώρα μετά παρέλευση τριών δεκαετιών με κυνική ειλικρίνεια παραδέχονται πλέον, ότι έκαναν “φάουλ!”

ΑΚΡΑΙΟΙ:

Λίγοι οδηγοί των ΤΑΧΙ, σε αντίθεση με τη μεγάλη πλειονότητα, απειλούσαν να «πετάξουν» στη θάλασσα το πρώτο μου τουριστικό λεωφορείο που θα κυκλοφορούσε στο νησί, όπως έπραξαν λέει οι Καλύμνιοι συνάδελφοι τους ένα χρόνο πριν, θεωρώντας τα πούλμαν ανταγωνιστικά! Μου θύμισαν λίγο την περίπτωση των φίλων μου «λεμβούχων» στα Πηγάδια. Ως γνωστόν το 1957 κατά την ιστορική πρώτη προσέγγιση του ατμόπλοιου «ΑΝΔΡΟΣ» και την πλαγιοδέτηση του στον καινούργιο λιμενοβραχίονα, διαμαρτύρονταν τι θα κάνουν τώρα τις μαούνες τους. Αυτοί οι άμοιροι βιοπαλαιστές είχαν δίκιο, αφού τις έκαναν «καυσόξυλα», χωρίς αποζημώσεις από το ανάλγητο κράτος, ενώ τα ΤΑΧΙ, γιατί;

Πολύ γρήγορα οι λίγοι εκείνοι οδηγοί μου ζήτησαν συγγνώμη και συνεργασία… για τη λανθασμένη τους εκτίμηση. ΄Επεσαν θύματα παραπληροφόρησης από καλοθελητές. Μου αράδιασαν ονόματα. Είχαν όμως ήδη αρχίσει να «ξαλευρίζουν» τις κορώνες, το άφθονο χρήμα των πλούσιων Νορβηγών τουριστών.

ΣΤΟ ΔΙΑ ΤΑΥΤΑ:

Μετά εξάμηνο, στις 28 Μαϊου 1987 ημέρα Πέμπτη στις 3,25 μ.μ προσγειώθηκε στην Κάρπαθο το πρώτο, μιας σειράς είκοσι εβδομαδιαίων CHARTER πτήσεων αεροπλάνων του Τουριστικού Οργανισμού SAGA TOURS από το ‘Οσλο-Νορβηγίας, ιδιοκτησίας του ζάπλουτου επιχειρηματία Νορβηγού Bjorn Βraathen με 108 θέσεις.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Τόσες θέσεις μας επέτρεψε η Πολιτική Αεροπορία Ελλάδος λόγω ανεπαρκών εγκαταστάσεων στο αεροδρόμιο της Καρπάθου και άσχετα αν τα αεροπλάνα μας είχαν χωρητικότητα 124 τουριστών! Μάλιστα Κύριοι, 16 θέσεις σκόπιμα κενές για να πάρει στροφές ο τουρισμός στο νησί μας.

Για τους νοήμονες, εσαεί ευγνώμονες οι Καρπάθιοι στο SAGA TOURS, θυγατρική του VING RESOR, γιατί όταν έκανα ταυτόχρονα την ίδια περίοδο κρούση σε άλλο μεγάλο συνεργάτη μου Tour Operator αν ενδιαφέρεται για την Κάρπαθο αρνήθηκε κατηγορηματικά, λέγοντάς μου αυτολεξεί:

MR. MAKRIS, WE NEVER LEAD OUR CLIENTS!

WE ALWAYS LET OUR CLIENTS LEADING US!

Με άλλα λόγια:

ΕΜΕΙΣ ΔΕΝ ΚΑΘΟΔΗΓΟΥΜΕ ΤΟΥ ΠΕΛΑΤΕΣ ΜΑΣ. ΑΦΗΝΟΥΜΕ ΑΥΤΟΥΣ ΝΑ ΜΑΣ ΠΟΥΝ, ΠΟΥ ΘΕΛΟΥΝ ΝΑ ΤΟΥΣ ΠΑΜΕ ΔΙΑΚΟΠΕΣ!

Και κάτι ακόμη, ένα άρρητο και ανομολόγητο ερώτημα που χρόνια με απασχολούσε. Αν αποτύγχανε το εγχείρημά μου και κατέληγε σε διεθνές φιάσκο. Πέραν της επιχειρηματικής μου εξουθένωσης, τι άλλο παρά, “στην πυρά… ο Μακρής! ” δεν θα μου επιφύλασσαν συγκεκριμένοι μεγαλοσχήμονες πρασινοφρουροί;