έρευνα – καταγραφή Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης
Το πρώτο τεκμήριο ανήκει στον Σακέλλη Σακελλιάδη του Γεωργίου και της Σταυρούλας, ο οποίος γεννήθηκε στις Μενετές το 1883 και πέθανε εκεί στις 7 Φεβρουαρίου του 1951. Ήταν πρωτότοκος γιος επταμελούς οικογένειας. Μετανάστευσε στην Αμερική το 1902, νυμφεύθηκε το 1911 την Παντώ Γεωργιάδη και το 1912 γεννήθηκε ο γιος του Γεώργιος Σακελλιάδης, μετέπειτα τελωνειακός, ο οποίος στα γεγονότα της 5. Οκτωβρίου 1944 ήταν μέλος της Επαναστατικής Επιτροπής.
Η μαρτυρία που παρουσιάζω, είναι ο πρώτος Επετειακός Λόγος για το Απελευθερωτικό Κίνημα και εκφωνήθηκε την ημέρα της Γιορτής της Μεγαλόχαρης του Βράχου, μέσα στην Εκκλησία των Μενετών, στις 15 Αυγούστου 1945. (Το κείμενο της ομιλίας, αυτόγραφο, που δεν διατηρείται σε χαρτί καλής κατάστασης, μου εμπιστεύθηκε για να το αξιοποιήσω, πριν λίγα χρόνια ο εγγονός του Σακέλλης Γεωργίου Σακελλιάδης, εξάδελφός μου, που ζει στις Μενετές και τον ευχαριστώ θερμά). Αναφέρω αμέσως παρακάτω ένα μέρος από το ιστορικό αυτό ντοκουμέντο, την πρώτη επετειακή ομιλία του 1945 για την Εξέγερση των Καρπαθίων.
«Ο Λόγος, τον οποίο απήγγειλα εις τας 15 Αυγούστου του χίλια εννιακόσια σαράντα πέντε 1945, από του Ιερού Βήματος της Εκκλησίας Μενετών, εκεί που υψώθη η σημαία της Επαναστάσεως και της Ελευθερίας και εδέχθην τα συγχαρητήρια δημοτών και ξένων.
Πρώτην φοράν, αγαπητοί συμπολίται, εορτάζομεν την πανήγυριν της Εκκλησίας μας εις ελεύθερον περιβάλλον.
Προ δέκα περίπου μηνών συνήλθομεν εδώ εις τον Ιερόν τούτον Ναόν, ενθαρρυνόμενοι και προτρεπόμενοι υπό αυτής ταύτης της Θεομήτορος Μαρίας, ής την μνήμην σήμερον επιτελούμεν.
Συνήλθομεν εδώ δημόται Μενετών και Αρκάσας.
Εψάλη η Δοξολογία. Ανεπετάσαμεν το Ιερόν Λάβαρον της πίστεως και της πατρίδος την σημαίαν της Επαναστάσεως και της Ελευθερίας, η οποία κυματίζει έξω εις το προαύλιο. Ορκίσθημεν εις την σημαίαν Ελευθερίαν ή Θάνατον.
Ο σκοπός ήτο ιερός διότι ήτο πλέον ολοφάνερον ότι μετά την αποχώρησιν των Γερμανών, θα αποθνήσκαμεν εκ του σκληροτέρου των θανάτων, εκ της λιμοκτονίας.
Τους καρπούς μας, σιτάρια και κριθάρια, μας τα πήρε ο Ιταλός φασίστας Αμεντούνι, ο οποίος ήτο και πολιτικός και στρατιωτικός διοικητής της νήσου και τους μετέφερεν εις άλλον Δήμον, εις την έδραν του.
Έπρεπε, λοιπόν, να λάβωμεν δρακόντεια και αποφασιστικά μέτρα να αντιμετωπίσωμεν την κατάστασιν.
Ουδείς Μενετιάτης μετέβη εις άλλον Δήμον να αρπάξει κανενός το ψωμί του ή το αλεύρι του και μέσα εις τις Μενετές ουδέν το έκτροπον συνέβη όσον καιρόν διήρκεσεν η επανάστασις. Ο αρχηγός των οπλοφόρων εκράτησεν στερά την πειθαρχίαν. Εκερδίσαμεν, λοιπόν, την επανάστασιν Μενετές και Αρκάσα και εν μέρει οι Πυλές, χωρίς όμως οι Πυλές να λάβωσιν όπλα.
Και τοιουτρόπως εκερδίσαμεν την Επανάστασιν και εσώθη η νήσος και όχι μόνον εσώθη η Κάρπαθος αλλά εσώθησαν και χιλιάδες προσφύγων, οι οποίοι ήλθον εδώ από τας άλλας νήσους και εύρον έδαφος ελεύθερον και τόπον περιθάλψεως.
Και όταν ήλθε η πρώτη αποστολή των Άγγλων παρεδώσαμεν εις χείρας των την νήσον ελεύθερην, συνάμα δε και τους αιχμαλώτους Ιταλούς και Γερμανούς.
Εις τον Ύμνον προς την Ελευθερίαν, τον οποίον θα ακούσετε τώρα αμέσως, συμπεριλαμβάνεται όλη η δράσις και η απόφασις των Μενετών και Αρκάσας.
Ύμνος προς την Ελευθερίαν
Εις τον Μενετών τον Δήμον εις τον Ιερόν Ναόν, ανηψώθη η σημαία
μ’ ένα αίσθημα αγνόν.
Και συντρέχει όλος ο Δήμος με ατρόμητη καρδιά,
να ορκισθούν εις τη σημαία, πού ’φερε τη λευτεριά.
Και η Παναγιά που βλέπει, απ’ το τέμπλο το χρυσό, εμψυχώνει κι αντρειεύει
τις καρδιές των Μενετών. …………………………………».
Νομίζω δεν χρειάζεται κανένα σχόλιο εδώ. Ο αγωνιστής Σακελλιάδης δίνει τον παλμό των γεγονότων, μόλις δέκα μήνες μετά την έκρηξη του Κινήματος και περιγράφει συνοπτικά τα συμβάντα.
Μια πρώτη αναφορά για τον πρώτο αυτόν επετειακό λόγο του αείμνηστου Σακέλλη Γ. Σακελλιάδη έκανα στην Επιστημονική Ημερίδα, που οργανώθηκε στις 4 Οκτωβρίου 1999, στις Μενετές Καρπάθου, από τον Δήμο Καρπάθου, το Δημοτικό Διαμέρισμα Μενετών και την Πολιτιστική Επιτροπή Μενετών, για να αναδειχθεί η σημασία του σημαντικού ιστορικού γεγονότος της Απελευθέρωσης του νησιού. Βλ. σχετικά Μηνάς ΑΛ. ΑΛΕΞΙΑΔΗΣ – Ντίνος Αντ. ΜΕΛΑΣ (εκδοτική επιμέλεια), Η Επίσημη Επίσκεψη του Προέδρου της Δημοκρατίας Κωνσταντίνου Δ. Στεφανόπουλου στην Κάρπαθο, ό.π., σ. 107-109.
6 Διορθώνονται σιωπηρά ορισμένα ορθογραφικά σφάλματα.
