γράφει ο Μανώλης Δημελλάς
Κάποια φορά με ρώτησαν πως είναι τα καρπάθικα γλέντια και τότε έμεινα βουβός. Απάντησα αυθόρμητα, στην αρχή είπα πως μοιάζουν με το νερό. Μπορείς άραγε να το περιγράψεις; Με πόσες λέξεις μπορείς να αποδώσεις τον έρωτα και πάλι δε θα ταχεις καταφέρει.
Έτσι και μ’ αυτό το γλέντι κι ειδικότερα με την παλιά ζωή της Καρπάθου. Εκείνοι που μετανάστευσαν μακριά από το νησί, όσο ψηλά κι αν έφτασαν, γνωρίζουν πόσο βαριά και σπουδαία είναι η καταγωγή κι οι ρίζες τους.
Σήμερα εδώ, στα Καρπαθιακά Νέα, θα θυμίσουμε μια όχι πολύ γνωστή ιστορία, που όμως θα έπρεπε να ήταν μάθημα πολιτισμού για τις νέες γενιές. Πρόκειται για μια πολύ σημαντική έκθεση που έγινε το καλοκαίρι του 1985 στην Βαλτιμόρη κι είχε να κάνει με την Όλυμπο!
Όμως ας πάρουμε την ιστορία από την αρχή.
Οι πρώτοι μετανάστες από την Όλυμπο της Καρπάθου φτάνουν στις ΗΠΑ περίπου το 1910, αρχικά θα βρεθούν σε περιοχές όπου υπάρχουν ανθρακωρυχεία κι αυτό γιατί η ανάγκη για εργατικά χέρια ήταν πολύ μεγάλη.
Μετά το Ohio Valey ορισμένοι θα τραβήξουν για το Maryland στην Βαλτιμόρη, μια βιομηχανική περιοχή, όχι όμως με τόσο επικίνδυνες εργασίες όπως ήταν τα ορυχεία κάρβουνου.
Ένας από τους Ολυμπίτες, που διάλεξαν να μείνουν εκεί, ήταν ο Βασίλης Βασιλειάδης. Το εστιατόριο του, το Moon Light, έμελλε να γίνει το κέντρο των Καρπαθίων και ιδιαίτερα των Ολυμπιτών.
Το 1952, οι συνθήκες ήταν πια ώριμες, όταν ίδρυσαν τον πρώτο σύλλογο Ολυμπιτών μεταναστών Αμερικής “the independent Order of Olympos Brotherhood of Americ inc”.
Ο Σύλλογος παρουσίασε σημαντικό έργο και αρκετές δράσεις, τόσο στην Όλυμπο (κοινοτικό μέγαρο, βοήθεια στον Σύλλογο Αθηνών Δήμητρα) όσο και στην Βαλτιμόρη.
Προς το τέλος του 1970 δημιουργήθηκε και μια ταινία τεκμηρίωσης της σκηνοθέτιδας Doreen Moseμε τίτλο A village in Baltimore.
Αυτό το ντοκιμαντέρ στο “Greektown” της Βαλτιμόρης, είχε επίκεντρο την αφομοίωση τεσσάρων ελληνικών γυναικών στην αμερικανική κοινωνία και ήταν το πρώτο βήμα ουσιαστικής καταγραφής των Καρπαθίων μεταναστών. Τα ζητήματα που διερευνήθηκαν από την Mose είχαν να κάνουν με παραδόσεις, γάμους, επαγγελματικούς στόχους αλλά και τις απόψεις για την αμερικανική κοινωνία.
Επίσης στην αρχή της δεκαετίας του 1980 η λαογράφος Άννα Καραβέλη ενδιαφέρθηκε για τους Ολυμπίτες της Βαλτιμόρης, μάλιστα στη συνέχεια ταξίδεψε δυο φορές στην Κάρπαθο, βρέθηκε στην Όλυμπο έμαθε για το παραδοσιακό γλέντι, τους κανόνες και τη σειρά, από τους πρωτομερακλήδες. Κατέγραψε ηχητικό υλικό και τράβηξε πολλές φωτογραφίες.
Όλη η δουλειά της παρουσιάστηκε στην Βαλτιμόρη με έναν πολύ ιδιαίτερο τρόπο. Ήταν η Όλυμπος όπως παρουσιαζόταν στην γενέθλια γη αλλά και μια ακόμη Όλυμπος, αυτή που αναπτυσσόταν στην Βαλτιμόρη κι είχε όλα τα χαρακτηριστικά της εξέλιξης.
Σε αυτή την μοναδική μέχρι σήμερα έκθεση θα έπρεπε να είχαμε σταθεί πολύ περισσότερο!
Με τίτλο Scattered in Foreing Lands: a village in Baltimore αναρτήθηκαν 75 φωτογραφίες στο Μουσείο της Βαλτιμόρης.
Χρησιμοποιήθηκε υλικό από τον ξακουστό Κωνσταντίνο Μάνο, που φωτογράφισε την Όλυμπο στις αρχές της δεκαετίας του 1960, αλλά και της Liliane de Toledo, που βρέθηκε το 1970 στην Όλυμπο. Όμως τα ενσταντανέ της φωτογράφου που ξεχωρίζουν είναι από τους Ολυμπίτες της Βαλτιμόρης!
Για την δημιουργία της έκθεσης η λαογράφος Άννα Καραβέλη είχε συνεργαστεί με Ellaine Eff, τον εικαστικό Μηνά Κόνσολα την Μαρία Νικολαϊδη και πολλούς άλλους συνεργάτες.
Από αυτή την έκθεση έγινε ένα βιβλίο που μπορεί κανείς να το ξεφυλλίσει πατώντας το πιο κάτω link:
https://issuu.com/olymbitis/docs/scattered_in_foreign_lands
Η Όλυμπο της Βαλτιμόρης δεν είναι παρά η απόδειξη για το αταλάντευτο χωροχρονικό συνεχές της καρπαθιακής παράδοσης. Οι φωτογραφίες έχουν διαφορά χιλιάδες χιλιόμετρα και τις χωρίζει τουλάχιστον μια δεκαετία, τη μία από την άλλη. Όμως δεν χρειάζεται σημειολογική ανάλυση, συγκινούμαστε από το βαρύ κοινό συναίσθημα που είναι ποτισμένες.
Γιατί άραγε δεν έχουμε ζήσει αυτή την έκθεση στην Αθήνα και στην Κάρπαθο;
Γιατί δεν υπάρχει ένα μουσείο φωτογραφίας στο νησί;
Θα πείτε ψηλά γράμματα κι όμως όσο σπουδαία είναι η κληρονομιά τόσο εύκολα μπορούν να την κάψουν εκείνοι που δεν τη γνωρίζουν και θαχουν δίκιο, γιατί εμείς δε φροντίσαμε να τους την διδάξουμε.
Με πληροφορίες από: https://issuu.com/olymbitis/docs/voyage_from_olymbos
