Ας ταξιδέψουμε προς τα πίσω, στις εποχές του πολέμου και της φωτιάς!
Ήταν μεσημέρι 25ης Μαΐου 1941 και με την κωδική ονομασία M.A.Q.3, έντεκα πλοία του συμμαχικού στρατού, ξεκινούσαν από την Αλεξάνδρεια, είχαν στόχο την καταστροφή της σφηκοφωλιάς των Στούκας και των Μέσσερσμιθ, στον Αφιάρτη της Καρπάθου.
Τα θωρηκτά QUEEN ELIZABETH και BARHAM, το μοναδικό αεροπλανοφόρο της Μεσογείου FORMIDABLE, με κυβερνήτη τον πλοίαρχο sirJames Bissetκαι 1200 μέλη του πληρώματος, καθώς και τα αντιτορπιλικά HASTY, HEREWARD, JERVIS, JANUS, KANDAHAR, NUBIAN, VENDETTAκαι VOYAGER.
Τα πολεμικά πλοία είχαντην κωδική ονομασία Δύναμη Α, ξεκίνησαν, αφού πρώτα εξασφάλισαν τουλάχιστον οκτώ μάχιμα αεροπλάνα, για να πραγματοποιήσουν την επιχείρηση.
Ξημέρωνε Δευτέρα 26.5.1941, σύμφωνα με τους Αυστραλούς, η ώρα της επίθεσης ξεκίνησε από τις θεοσκότεινες ώρες της νύχτας, 03:30, ενώ οι Εγγλέζοι αναφέρουν ότι τα αεροσκάφη σηκώθηκαν μια στιγμή πριν φέξει, στις 06:00! Τα πλοία είχαν ήδη φτάσει 100 ναυτικά μίλια από τις νότιες, νοτιοδυτικές ακτές τις Καρπάθου.
Στην αρχή σηκώθηκαν 4 Αλμπακόρες και λίγο μετά τα 4 Φουλμάρ. Στο πρώτο χτύπημα αναφέρονται δύο ολοσχερώς κατεστραμμένα Fiat CR42S και δύο χτυπημένα, γερμανικά Ju. 87, τα περίφημα “Stuka“.
Τα αεροσκάφη επέστρεψαν σώα στο αεροπλανοφόρο για τον ανεφοδιασμό, στις 07:00, εκείνη την στιγμή με τη Δύναμη Α, ενώθηκε η ναυτική ομάδα Ajax’s, τα 7πλοία ήταν:
HM Cruisers AJAX, DIDO και HM Destroyers JACKAL, KELVIN, NAPIER και το NUBIAN. Η επιχείρηση M.A.Q3 υποστηριζόταν από 18 πλοία των συμμαχικών δυνάμεων.
Ο αεροδιάδρομος Καρπάθου ήταν γεμάτος αεροσκάφη, η περίφημη ομάδα των Ιταλών πιλότων 162 Squadriglia C.T. με FIAT cr42, αλλά και ένας μεγάλος αριθμός από τα γερμανικά Ju. 87 “Stuka” (ακρωνύμιο για το “Sturzkampfflugzeug”, που σημαίνει “μαχητικά αεροσκάφη σε μια κατάδυση”), αλλά και τα 150 μονοκινητήρια της 4ης flottareaLuftflotte, με διοικήτη τον πτέραρχο vonRichtoten, και μερικά καταδιωκτικά Messerschmitt Bf 109.
Αρκετές μέρες νωρίτερα οι Γερμανοί (800 με 850, αξιωματικοί και στρατιώτες, σύμφωνα με προφορικές μαρτυρίες, στο κεντρικό στρατόπεδο στην περιοχή: κάμπους της Παναγίας», το γνωστό Σταυρί, έξω από τις Μενετές), είχαν απαγορεύσει την προσέγγιση των Καρπάθιων στον αεροδρόμιο, όμως δεν χρειαζόταν να είσαι κοντά για δεις την εντονότατη κινητικότητα.
Μόλις τέσσερις ημέρες νωρίτερα, στις 21 Μαίου 1941, ο Κάστελλος και το αεροδρόμιο είχε δεχτεί την πρώτη επίθεση, εκείνη τη φορά από την θάλασσα και τα κανόνια των Αυστραλιανών αντιτορπιλικών Nizam, HMShips Ilex, Jervis και Havock.
Η μαρτυρία του Αναστάσιου Αγγέλου, που εκείνες τις μέρες, έφηβος, δούλευε κουβαλώντας νερό με το μουλάρι μέσα στην καζάρμα του αεροδρομίου και ζούσε στον κοντινό οικισμό Κήπος, είναι συγκλονιστική:
-… το αεροδρόμιο ήταν πυρ, έβγαζε φωτιά, έβραζε, ήταν περίπου 70 βομβαρδιστικά αεροπλάνα, με Ιταλούς και Γερμανούς πιλότους, που κατέβαιναν για λίγο, έκαναν ένα σύντομο ανεφοδιασμό και πάλι πέταγαν στον αέρα.
Εκείνες τις ημέρες, που πάλευαν την Κρήτη, δεν μας άφηναν ούτε να πλησιάσουμε κάποια από τα αεροπλάνα, με το παραμικρό λάθος όπλιζαν τα αυτόματα”.
Αν και τα συμμαχικά αεροσκάφη ήταν μοναχά οκτώ, πραγματοποίησαν συνολικά 24 επιθέσεις στο makrigialo, το Ιταλικό αεροδρόμιο στον Αφιάρτη της Καρπάθου.
Τα επίσημα στοιχεία αναφέρουν 20 αερομαχίες, με τέσσερα εχθρικά αεροσκάφη και ένα βρετανικό φουλμάρ, να τα καταπίνει η θάλασσα.
Τα χαράματα της επομένης, 26ης Μαίου 1940, τα πολεμικά πλοία είχαν μετακινηθεί 150 μίλια νότια του στενού Καρπάθου-Κάσου και ενώ η μάχη ήταν σε εξέλιξη, το μεσημέρι στις 13:20 η δύναμη Α χτυπιέται άγρια από τα Γερμανικά βομβαρδιστικά.
Ανεπιβεβαίωτες, ακόμη και σήμερα, πληροφορίες θέλουν ένα σμήνος από 17 στούκας, Ju 87 Bs, να φθάνουν από την βάση της Αφρικής και να χτυπούν ανελέητα τα πλοία.
Καταμετρούν την ρίψη περισσοτέρων από είκοσι βόμβων, του 1 τόνου (2200lbs), δύο από αυτές βρίσκουν το αεροπλανοφόρο HMS FORMIDABLE, στην δεξιά πλευρά και μεταξύ 17 και 24 διαφραγμάτων, ο πυργίσκος καθώς και το καλώδιο του γκαζιού και ταχυτήτων τέθηκαν εκτός λειτουργίας, ενώ σε ανθρώπινα θύματα καταγράφονται 12 νεκροί και 10 τραυματίες.
Όμως δεν είναι οι μοναδικές απώλειες, και το NUBIAN (κυβερνήτης R. W. Ravenhill) βγαίνει εκτός, με σχεδόν κατεστραμμένη την πρύμνη και με 15 νεκρούς ναύτες, καθώς και 6 τραυματισμένους, έτσι αποχωρεί βιαστικά για την Αλεξάνδρεια.
Το αεροπλανοφόρο ταξίδεψε στην Αμερική για επισκευή, ενώ το αντιτορπιλικό στην Βομβάη της Ινδίας.
Ακόμη και ο ίδιος ο Τσώρτσιλ, είχε πειστεί για την αναγκαιότητα της επίθεσης στον Κάστελο, στο αεροδρόμιο της Καρπάθου, παρόλα αυτά η επιχείρηση M.A.Q.3, κατάφερε σημαντικά πλήγματα, στην σπουδαία αεροπορία του Γερμανοιταλικού άξονα.
Οι συμμαχικές δυνάμεις, με τον ναύαρχο Cunninghamεπιβιβασμένο στο QUEENELIZABETH, είχαν ετοιμαστεί για έναν ελιγμό, θα περνούσαν για παραπλάνηση, το στενό της Κάσου και θα ανέβαιναν την γραμμή για την Μήλο, που οι μυστικές υπηρεσίες ανέφεραν για την επάνδρωση αλλά και τον ρόλο του εκεί αεροδρομίου. Τελικά εγκατέλειψαν την επιχείρηση και αποχώρησαν έπειτα από τα απανωτά χτυπήματα.
Η Γερμανική υπεροχή στο αέρα ήταν απόλυτη, δεν άφησε περιθώρια στους συμμάχους για διεκδικήσεις.
Παραμονές τις Γερμανικής επιθέσως στην Κρήτη και τα Εγγλέζικα αεροπλάνα δεν ξεπερνούν τα δέκα, ενώ τα σμήνη των Ιταλών και των Γερμανών της Wehrmacht, φτιάχνουν ένα δίχτυ πάνω από το αιγαίο.
Μέγαρα, Ελευσίνα, Τατόι, Άργος, Μυκήνες, Μολάϊ, Μήλος, Κάρπαθος, Ρόδος, τα βασικά αεροδρόμια που ανεφοδιάζουν τον ιπτάμενο εισβολέα.
Όμως στην θάλασσα είναι διαφορετικά, για τους συμμάχους υπάρχουν 4 θωρηκτά, 1 αεροπλανοφόρο, 11 καταδρομικά και 40 αντιτορπιλικά. Αντίθετα οι Ιταλοί και οι Γερμανοί επιτάσσουν τράττες, ακόμη και ψαρόβαρκες, για να μεταφέρουν προσωπικό, ενώ ούτε λόγος να γίνεται για ναυμαχίες.
Η Γερμανοί είναι οι πρώτοι που χρησιμοποιούν τους αλεξιπτωτιστές στην επιχείρηση mercury, από την ανάγκη μεταφοράς προσωπικού για την κατάληψη της Κρήτης.
Σε αριθμούς, χάνουν περίπου 2000 μαχητές, από τους 22.000, που παίρνουν μέρος. Ενώ οι σύμμαχοι έχουν μόνο από το Πολεμικό Ναυτικό φθάνουν τους 1.828 νεκρούς (άλλους τόσους από τον στρατό ξηράς), 9 πολεμικά βυθισμένα και 15 βαριά πληγωμένα σκάφη.
Το χτύπημα στο αεροδρόμιο Καρπάθου δεν απέφερε οφέλη ή σπουδαίες αλλαγές στο στρατιωτικό σενάριο που χάρασσαν οι κατακτητές, δεν ξέρουμε πως θα εξελισσόταν η ιστορία, εάν οι σύμμαχοι είχαν πετύχει να αχρηστεύσουν την Ιταλογερμανική βάση στην περιοχή Αφιάρτης.
Η επιχείρηση M.A.Q3 αποδεικνύει την σπουδαιότητα του αεροδρομίου Αφιάρτη, ακόμη και σήμερα οι πληροφορίες για την χρήση του είναι συγκεχυμένες και πνίγονται σε απόρρητα τηλεγραφήματα και σκοτεινά αρχεία.
20.5.2022
karpathiakanea.gr
Μανώλης Δημελλάς
