Ο πολυτάλαντος καλλιτέχνης Αντώνης Κυζούλης απαντά στον Νικήτα Γ. Ζαβόλα
Εισαγωγή
Ο Αντώνης Κυζούλης είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση δημιουργού:
πιανίστας, συνθέτης, δάσκαλος και θεατρικός συνθέτης, δραστηριοποιείται στη Ρόδο, διατηρώντας σταθερή παρουσία στον χώρο της μουσικής και του πολιτισμού.
Η διαδρομή του χαρακτηρίζεται από συνέπεια, στοχασμό και βαθιά γνώση της μουσικής πράξης — ατομικής και συλλογικής.
Η συνέντευξη που ακολουθεί προέκυψε με αφορμή τη συμμετοχή μου σε χορωδία. υπό τη διεύθυνση της Άντζελας Σπανού. Μέσω αυτής της συνεργασίας γνώρισα τον Αντώνη Κυζούλη, ο οποίος, όπως και εγώ, κατάγεται από την Κάρπαθο.
Η γνωριμία αυτή αποτέλεσε αφορμή για μια συζήτηση με ερωτήματα που με απασχολούσαν προσωπικά αλλά θεωρώ ότι ενδιαφέρουν ευρύτερα: η σχέση του δημιουργού με την περιφέρεια, η θέση της μουσικής στην καθημερινότητα, η σημασία της παιδείας και της συλλογικής καλλιτεχνικής έκφρασης.
Οι απαντήσεις του ήταν ειλικρινείς και ουσιαστικές — και άνοιξαν τον δρόμο για μια πιθανή δεύτερη συνέντευξη στο μέλλον.
Ερώτηση: Για να σε γνωρίσουν οι φίλοι μας που δεν σε ξέρουν περιέγραψε μας με λίγα λόγια την ζωή σου. Πού γεννήθηκες που μεγάλωσες που πήγες σχολείο πες μας για τους γονείς σου, την οικογένειά σου.
Απάντηση: Γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Ρόδο, στην οποία και ζω μόνιμα. Είχα την τύχη να μεγαλώσω σε μία οικογένεια με αστική παιδεία, αλλά συγχρόνως με κοινωνικές ευαισθησίες και δημοκρατικές αντιλήψεις. Το λέω αυτό διότι, στη δεκαετία του εβδομήντα και του ογδόντα, αυτό δεν ήταν ούτε αυτονόητο, ούτε και ο κανόνας.
Αργότερα μπορεί να έγινε κοινός τόπος για τις περισσότερες οικογένειες, αλλά την εποχή εκείνη υπήρχε γενικότερα έντονος ο απόηχος μίας πιο συντηρητικής αντίληψης γύρω από διάφορα θέματα. Ασφαλώς εκεί που έπρεπε, οι γονείς μου ήταν αυστηροί. Αλλά ουδέποτε αδιάλλακτοι ή αυταρχικοί, παρά τις τυχόν διαφωνίες που πάντα υπάρχουν σε όλες τις οικογένειες. Η δυσκολότερη περίοδος ήταν η εφηβεία, η οποία με είχε σοκάρει ως κατάσταση και χρειάστηκε καιρός για να μπορέσω να βρω τελικά την ισορροπία μου, γεγονός το οποίο πιστώνω και στους γονείς μου και στην παιδεία που έλαβα από το σπίτι
Ερώτηση: Ποια είναι η σχέση σου με την Κάρπαθο.
Απάντηση: Από την Κάρπαθο καταγόταν ο πατέρας μου και συγκεκριμένα από το Μεσοχώρι. Παρότι ο ίδιος δεν έζησε ποτέ εκεί, διότι γεννήθηκε στο Μαρόκο, ωστόσο η καταγωγή του ήταν από εκεί. Επίσης από τον Όλυμπο Καρπάθου καταγόταν και ο θετός παππούς μου, ο Μικές Κουλουριώτης. Ένας θαυμάσιος
άνθρωπος.
Ερώτηση: Πότε ξεκίνησε η σχέση σου με τη μουσική, ποια ήταν η αφορμή και τα πρώτα ακούσματα.
Απάντηση: Η εντατική σχέση μου με τη μουσική, αρχικά ως καλού ακροατή ξεκίνησε από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου και ίσως και νωρίτερα. Βλέπετε στο σπίτι υπήρχε πάντα καλή μουσική, σχεδόν όλων των ειδών συμπεριλαμβανομένης και της κλασσικής μουσικής. Σίγουρα λοιπόν όλα αυτά έπαιξαν ένα ρόλο σημαντικό καθότι το να υπάρχει σε ένα σπίτι καλή μουσική, καλά βιβλία, καλές ταινίες, όλα αυτά αποτελούν ένα είδος εκπαίδευσης. Ακόμα και μέχρι σήμερα, αν κατά τύχη βρεθώ κάπου όπου δεν εντοπίζω μία έστω μικρή βιβλιοθήκη, αισθάνομαι δυσάρεστα. Και σχεδόν πάντα το συναίσθημα αυτό
επιβεβαιώνεται με διάφορους τρόπους.
Ερώτηση: Ποιες θεωρείς ότι είναι οι βασικές μουσικές επιρροές που σημαδεύουν
το έργο σου
Απάντηση: Οι δύο βασικές και κυρίαρχες επιρροές μου είναι η κλασική μουσική και το ελληνικό τραγούδι, όπως αυτό διαμορφώθηκε από τους μεγάλους συνθέτες, κυρίως της μεταπολεμικής γενιάς. Δεν παραγνωρίζω όμως την προσφορά και των προπολεμικών συνθετών, είτε μιλάμε για τον Τσιτσάνη τον οποία θαυμάζω απεριόριστα, είτε για τον Αττίκ, τον Σουγιούλ, τον Γιαννίδη κ.α. Και βέβαια πάντα θα αναφέρομαι στον Χατζιδάκι, στον οποίο χρωστάω πολύ περισσότερα από εκείνα για τα οποία μπορώ να μιλήσω.
Ερώτηση: Σε γνωρίζουμε σαν πιανίστα, συνθέτη, μαέστρο, δάσκαλο μουσική. Ποια ιδιότητα θα χαρακτήριζες κύρια.
Απάντηση: Οφείλω να ξεκαθαρίσω ότι δεν αισθάνομαι μαέστρος. Τώρα αν κατά καιρούς διευθύνω τη δική μου μουσική, αυτό οφείλεται κυρίως σε πρακτικά και λειτουργικά αίτια. Τουλάχιστον εκεί δεν αναλαμβάνω το ρίσκο να κακομεταχειριστώ το έργο κάποιου άλλου. Ούτε και δάσκαλος μουσικής είμαι. Δεν έχω αυτό το ύψιστο ταλέντο, το οποίο όμως δεν έχουν και πολλοί που εργάζονται ως δάσκαλοι. Το να είσαι δάσκαλος είναι μία πολύ σοβαρή υπόθεση γενικότερα.
Η κύρια ιδιότητα μου, ξεκάθαρα είναι η συνθετική. Άλλωστε αυτός ήταν και ο λόγος που στράφηκα στη μουσική. Διότι από ένα σημεία και έπειτα ήξερα ότι νιώθω την ανάγκη να κωδικοποιήσω όλα όσα άκουγα επίμονα μέσα μου.
Ερώτηση: Πως λειτουργείς όταν σου έρθει η έμπνευση. Περιέγραψε μας τη διαδικασία. Πως γίνεται το πάντρεμα με τους στίχους. Είναι προαπαιτούμενο η ύπαρξη των στίχων;
Απάντηση: Επιτρέψτε μου να πω ότι δεν λειτουργώ όταν μου έρθει η έμπνευση. Λειτουργώ βάσει αυστηρού προγράμματος για να μου έρθει η έμπνευση. Που σημαίνει ότι υπάρχει ένα καθημερινό χρονοδιάγραμμα το οποίο τηρώ σχεδόν απαρέγκλιτα. Μόνο έτσι μπορείς να δημιουργήσεις κάτι που να έχει σοβαρές
αξιώσεις. Για αυτό και ενοχλούμαι όταν αναγκάζομαι να διακόπτω αυτό το πρόγραμμα, που στη δική μου περίπτωση αφορά στις πρωινές ώρες.
Ακόμα και όταν νιώθω ότι δεν είναι στα καλύτερα της η έμπνευση μου, θα βρω τρόπους να την προκαλέσω όσο γίνεται περισσότερο. Σε ότι αφορά στα τραγούδια, το πάντρεμα όπως το λέτε με τη μουσική, προϋποθέτει υπομονή και επιμονή. Για μένα δεν είναι προαπαιτούμενο η ύπαρξη στίχων την ώρα που δημιουργώ μια μελωδία. Αντιθέτως προτιμώ οι στίχοι να έρχονται σε δεύτερο στάδιο και κατά προτίμηση όταν το έργο μουσικά είναι ολοκληρωμένο.
Βέβαια έχω γράψει και έργα όπου το ποιητικό κείμενο ή ο στίχος προϋπήρχαν. Γενικά ο μόνος κανόνας που εγώ θέτω στον εαυτό μου, είναι η μεν μουσική να είναι πολύ καλά επεξεργασμένη, οι δε στίχοι ή τα ποιήματα που χρησιμοποιώ να είναι ταιριαστά με αυτό που θέλω να εκφράσω σαν κεντρική ιδέα στο κάθε έργο.
Ερώτηση: Σε ποιο μουσικό είδος κατατάσσεις τη μουσική σου. Η κατάταξη είναι θέμα ενορχήστρωσης, στίχου ή κάτι άλλου;
Απάντηση: Ειλικρινά δεν μπορώ να σας απαντήσω σε αυτό το ερώτημα. Δεν ξέρω καν αν πρέπει να κατατάξω ο ίδιος τη μουσική μου. Ας αφήσουμε αυτή την πράξη σε όποιον θεωρεί τον εαυτό του αρμόδιο.
Ερώτηση: Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε ότι έχεις παρουσιάσει στο κοινό της Ρόδου μουσικά έργα. Υπάρχουν στο συρτάρι σου μεμονωμένα τραγούδια; Αν υπάρχουν θα μετουσιωθούν σε μουσικά έργα;
Απάντηση: Ασφαλώς υπάρχουν και μεμονωμένα τραγούδια, εκ των οποίων κάποια από αυτά θα αποτελέσουν μελλοντικά τον πυρήνα για κάποιο έργο.
Ερώτηση: Γνώρισέ μας με τα έργα σου.
Απάντηση: Ξεκίνησα να γράφω μουσική επαγγελματικά 23 ετών. Και ξεκίνησα γράφοντας μουσική για το θέατρο. Μοιραία η θεατρική μουσική για πολλά χρόνια έπαιξε κυρίαρχο ρόλο στη σταδιοδρομία, τόσο που θα έλεγα ότι ακόμα και όταν γράφω κάτι εκτός θεάτρου, το φαντάζομαι ως ενταγμένο σε μία θεατρική παράσταση. Για αυτό και αργότερα, όταν άρχισα να ακολουθώ μία πιο προσωπική πορεία, πάντα στις συναυλίες μου υπάρχει έντονο το θεατρικό και το αφηγηματικό στοιχείο.
Ερώτηση: Η επιλογή να μείνεις στην περιφέρεια και όχι στην Αθήνα θεωρείς ότι σε ωφέλησε ή όχι;
Απάντηση: Κάποτε πίστευα ότι μοιραία οδηγήθηκα σε λάθος απόφαση με το να παραμείνω στη Ρόδο. Εκ των υστέρων διαπίστωσα ότι είχα άδικο. Διότι μπορεί μεν η επαρχία να σε αποκόπτει από το κέντρο των εξελίξεων και να σου στερεί τη δυνατότητα να δημιουργήσεις ένα κύκλο επαφών, αλλά αυτό αφορά κυρίως εκείνους η οποίοι είναι άνθρωποι της σκηνής. Ηθοποιοί, τραγουδιστές κτλ.
Όμως για έναν δημιουργό η απομόνωση, αν δεν τον εξουθενώσει, στο τέλος θα τον ωφελήσει. Διότι θα του δώσει τη δυνατότητα να διαμορφώσει ένα προσωπικό ύφος. Έτσι λοιπόν νιώθω ότι μάλλον με ωφέλησε παρά με έβλαψε η παραμονή μου στη Ρόδο. Και το γεγονός ότι με ελάχιστες παύσεις, επί εικοσιπέντε χρόνια έχω μία σταθερή παρουσία και συμμετοχή σε δρώμενα εντός και εκτός Ρόδου, πιστοποιεί όσα προανέφερα.
Ερώτηση: Ποια είναι η άποψή σου για τον ρόλο της τοπικής αυτοδιοίκησης στα πολιτιστικά δρώμενα. Πως κρίνεις τις δράσεις του Δήμου Ρόδου σ’ αυτόν τον τομέα.
Απάντηση: Θεωρώ ότι με αργούς ρυθμούς έγιναν βήματα προς την σωστή κατεύθυνση. Η άποψη μου είναι ότι οι πολιτικοί γενικότερα και όχι μόνο της αυτοδιοίκησης, θα πρέπει επιτέλους να αποβάλουν στο στοιχείο του λαϊκισμού, το οποίο εν τέλει αποδείχθηκε καταστροφικό, ακόμα και ως προς τους δικούς τους στόχους. Επιπλέον το πολιτικό προσωπικό και κατά συνέπεια οι θεσμοί τους οποίους υπηρετεί αυτό το προσωπικό, θα πρέπει να κατανοήσουν τη διαφορά ανάμεσα στην ψυχαγωγία και την εκτόνωση.
Και βέβαια η λεγόμενη πολιτιστική ανάπτυξη, δεν θα έρθει ποτέ μέσα από επαναλήψεις και μη εμπνευσμένα αναμασήματα, αλλά μέσα από την πρωτότυπη δημιουργία και μιλάω πάντα για όλες τις τέχνες. Εκεί θα πρέπει να στοχεύσουν και όχι στο να νομίζουν ότι κάτι κάνουν, επειδή διοργανώνουν συναυλίες με τραγούδια του παρελθόντος.
Τα οποία ασφαλώς και πρέπει να παίζονται, ειδικότερα εκείνα που σφράγισαν την
ιστορία αυτής της χώρας. Αλλά δεν μπορεί να σταματάμε εκεί και να λέμε ότι όλα βαίνουν καλώς.
Ερώτηση: Ποια είναι η άποψή σου για την πορεία του ελληνικού τραγουδιού; Θεωρείς ότι περνάει κρίση όπως συχνά διαβάζουμε στον Αθηναϊκό τύπο;
Απάντηση: Κρίση δεν περνάνε οι τέχνες. Αυτές απλώς αναπαύονται, διότι κρίση κατά καιρούς περνάνε εκείνοι που είναι επιφορτισμένοι με το να προωθήσουν στο κοινό το όποιο καλλιτεχνικό έργο. Δείτε για παράδειγμα τις σημερινές ανύπαρκτες δισκογραφικές εταιρείες ή τους λεγόμενους ραδιοφωνικούς παραγωγούς. Το θράσος συναγωνίζεται τη βλακεία και την αμάθεια. Που είναι σήμερα ένας Πατσιφάς ή ένας Λαμπρόπουλος.
Που είναι σήμερα ένας Παπαστεφάνου που είναι και Ρόδιος. Μετριότητες παντού και ακόμα περισσότερο οι ίδιοι οι ιδιοκτήτες των ΜΜΕ.
Ερώτηση: Η τεχνολογία και το ίντερνετ θεωρείς ότι ατομικά σε ωφέλησαν ή όχι. Το ίντερνετ και το youtube νομίζεις ότι έβλαψαν τις δισκογραφικές εταιρείες και κατά συνέπεια τους μουσικούς;
Απάντηση: Η τεχνολογία όταν χρησιμοποιείται σωστά είναι και ωφέλιμη και ικανή να σπρώξει ένα έργο πολύ μπροστά ακόμα και κατά τη διάρκεια της δημιουργίας του. Από την ώρα όμως που γίνεται το μέσο εξυπηρέτησης των διάφορων κερδοσκόπων, τότε κατά κανόνα θα προκαλέσει και μεγάλη ζημιά. Γενικότερα θα έλεγα ότι όποιο μέσο και να μεταχειριστεί κανείς, η ωφελιμότητα του προσδιορίζεται από τον τρόπο με τον οποίο το χρησιμοποιεί.
Όλα τα παραπάνω ισχύουν και για τη μουσική. Ακόμα και ένα φυσικό όργανο όπως το πιάνο ή το βιολί, είναι προϊόντα της τεχνολογίας που διαμορφώθηκε ανά τους αιώνες. Ο τρόπος που θα τα μεταχειριστούμε είναι αυτός που θα διαμορφώσει το θετικό ή το αρνητικό αποτέλεσμα της χρήσης τους. Σε ότι αφορά τις δισκογραφικές εταιρείες επιτρέψτε μου να πω ότι μόνες τους έγιναν ευάλωτες, ακριβώς διότι από ένα σημείο και μετά στόχευσαν στο βραχυπρόθεσμο και όχι στο μακροπρόθεσμο κέρδος.
Έτσι κυριάρχησε η κακής ποιότητας μουσική, η οποία βέβαια πάντα υπήρχε, αλλά όχι σε αυτή την έκταση. Συνεπώς το πλατύ κοινό απονευρώθηκε, έχασε την κρίση του και έγινε εύκολη λεία στους κερδοσκόπους των ΜΜΕ και του διαδικτύου. Απλά είναι τα πράγματα, αλλά ποτέ κανένας αρμόδιος δεν αποφάσισε να πραγματοποιήσει δραστικές κινήσεις προκειμένου να αλλάξει το σκηνικό.
Ερώτηση: Τώρα ετοιμάζεις κάτι σαν συνθέτης;
Απάντηση: Εργάζομαι καθημερινά, συνεπώς πάντα κάτι ετοιμάζω.
Νικήτας Γ. Ζαβόλας
Διπλ. Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π.
2.7.2025
Καρπαθιακά Νέα
