H ενεργειακή κρίση εντείνεται και προβλέπεται να επηρεάσει ολοένα και περισσότερο το βιοτικό επίπεδο, τις επενδυτικές επιλογές, το χρηματοπιστωτικό σύστημα, την κατασκευή πλήττοντας έτσι βασικούς πυλώνες της οικονομίας της χώρας, την ώρα που η «πράσινη» δραστηριότητα αναμένεται να αποτελέσει το μελλοντικό, φυσικό και οικονομικό αντικείμενο της ευρύτερης περιοχής.
Η Ελλάδα λόγω της συγκυρίας του ΕΣΠΑ 2021-2027 και του Ταμείου Ανάκαμψης , διαφαίνεται ότι έχει μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης την επόμενη δεκαετία , όμως η ενεργειακή αβεβαιότητα θα αποτελέσει τροχοπέδη σε πολλά στρατηγικά σχέδια ενώ θα επιφέρει ανισοκατανομή πόρων ευνοώντας τους ήδη ισχυρούς οικονομικά εμπλεκόμενους.
Ήδη βιώνουμε την αύξηση κόστους παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας την ώρα που οι καταναλωτές βρίσκονται αντιμέτωποι και με επιπλέον ρήτρες χρεώσεων άγνωστης δικαιολόγησης με αποτέλεσμα ήδη το κόστος διαβίωσης να έχει υπερβεί το 19% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2019 και ο πληθωρισμός να μοιάζει ανεξέλεγκτος.
Η ανοικοδόμηση και ο κατασκευαστικός τομέας με την άναρχη και ραγδαία αύξηση των τιμών των υλικών βρίσκεται σε σημείο καμπής για την υλοποίηση έργων που ήδη έχουν χρηματοδοτηθεί αλλά σήμερα ο προϋπολογισμός αυτός φαντάζει μη ρεαλιστικός.
Παράλληλα η εξυπηρέτηση των δανείων κυρίως στεγαστικών και κεφαλαίων κίνησης παρουσιάζει σημάδια αφερεγγυότητας με φυσικό επακόλουθο την επικείμενη αύξηση των επιτοκίων όπως πρόσφατα δήλωσε και ο Διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος.
Η εισαγωγή των λιγνιτικών μονάδων παραγωγής ενέργειας στον μίγμα παραγωγής λόγω αναγκαιότητας θα πλήξει τα ήδη κορεσμένα ηλεκτρικά δίκτυα που δεν μπορούν να απορροφήσουν ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές. Μια τέτοια επιλογή όσο αναγκαία μοιάζει σήμερα προς εξυπηρέτηση βραχυπρόθεσμων αναγκών τόσο θα παρεμποδίσει την απεξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα με συνέπεια τον παραγκωνισμό έστω και παροδικά των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Με αυτά τα δεδομένα οι πράξεις πρέπει να άμεσες και οι δράσεις ανακουφιστικές για όλα τα κοινωνικά και επιχειρηματικά στρώματα.
Αρχικά όσον αφορά την κατασκευή , αναγκαία θεωρείται η εφαρμογή του προγράμματος Κοινωνική Κατοικία για στήριξη νέων σε ανοικοδόμηση ή αγορά ιδιοκτησιών για ιδιοκατοίκηση στα πρότυπα της Πορτογαλίας , με ευνοϊκούς όρους χρηματοδότησης για τους νέους. Παρατηρείται ότι οι Έλληνες εως 40 ετών σήμερα δαπανούν το 43% του εισοδήματος τους για στέγαση , παράγοντας ανασταλτικός για κάθε μορφή ανάπτυξης καθώς η ανάγκη εξυπηρέτησης της βιωσιμότητας σε καθημερινή βάση αποτελεί το βασικό μέλημα της νέας γενιάς.
Σε συνδυασμό με το παραπάνω απαιτείται άμεση εξομάλυνση επιτοκίων στα υφιστάμενα δάνεια επενδυτικού και στεγαστικού χαρακτήρα ώστε να μην επηρεαστεί αρνητικά το χρονοδιάγραμμα των έργων σε σημείο αποπροσανατολισμού της τελικής υλοποίησης τους
Δημιουργία πλαισίου χρηματοδότηση από το ταμείο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας σε φορείς τοπικής αυτοδιοίκησης ώστε να εκπονηθεί σχέδιο αστικής ανάπτυξης με άξονες τη περιβαλλοντική βιωσιμότητα και την ενεργειακή αυτονομία , ώστε τα οφέλη από την άσκηση των εν λόγω δραστηριοτήτων να είναι ορατά και ανταποδοτικά στον πολίτη.
Απαιτείται η εφαρμογή συστήματος αξιολόγησης με δημοκρατικά κριτήρια για την ιεράρχηση επενδυτικών σχεδίων που αφορούν τη σύνδεση ΑΠΕ στο σύστημα , ώστε να είναι αξιοκρατική η προτεραιότητα διασύνδεσης. Το ήδη κορεσμένο δίκτυο διανομής και μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας δε μπορεί να δέχεται αιτήματα σύνδεσης με εξυπηρετικό πρόσημο. Αντίθετα απαιτείται άμεσα η επέκταση των δικτύων και η δημιουργία μονάδων αποθήκευσης ώστε η χωρητικότητα υποδοχής πακέτων ενέργειας να αυξηθεί και περισσότερα στρατηγικά σχέδια να υλοποιηθούν.
Άμεση προτεραιότητα πρέπει να δοθεί να στα σχέδια σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα καθώς και σε εκείνα φορέων τοπικής αυτοδιοίκησης με πολίτες σε νησιά και σε άλλα απομακρυσμένα σημεία με επίκεντρο την ενέργεια και το περιβάλλον. Διαφορετικά τα επικείμενα κεφάλαια θα απορροφηθούν από τα ήδη διαμορφωμένα επενδυτικά πλάνα που φωτογραφίζουν οι επερχόμενες νομοθετικές ρυθμίσεις. Η ενεργειακή δημοκρατία απαιτεί ελεύθερη πρόσβαση στη χρηματοδότηση με ίσους όρους , και αυτό θα υλοποιηθεί μόνο με ένα παράλληλο σύστημα υποβοήθησης μικρών επενδυτών σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Η χώρα βρίσκεται σε κομβικό σημείο και πρέπει να επιλέξει το τρόπο διαχείρισης των πόρων της με γνώμονα τη θεμελίωση ενός συστήματος που θα χαρακτηρίζεται από σταθερότητα και αυξητικούς ρυθμούς ανάπτυξης. Αν οι επιλογές εν μέσω συνεχών κρίσεων εξυπηρετούν μεμονωμένες καταστάσεις ή εάν η ιδιωτική πρωτοβουλία και επιθυμία παρακινεί την κυβερνητική απόφαση τότε θα χαθεί και η αυτή η ευκαιρία.
Γιώργος Εμμ. Βασιλαράκης
Διπλ. Ηλεκτρολόγος Μηχανικός & Μηχανικός Υπολογιστών ΕΜΠ
