Ο Μίκης Ματσάκης (1900-1978), γεννημένος στα Μύρα της Λυκίας από γονείς Καρπάθιους, θα σπουδάσει στο Παρίσι και το Μόναχο, αλλά θα μεγαλώσει στην Αλεξάνδρεια από τα έξι του χρόνια, θα περάσει δέκα χρόνια στην Ελλάδα για να επιστρέψει στην Αίγυπτο, όπου κατά κύριο λόγο θα ασχοληθεί με την αγιογράφηση ιερών ναών, όπως του Ευαγγελισμού (1948-1954), 10 του παρεκκλησίου των Αγίων Θεοδώρων του Ελληνικού Νοσοκομείου Θεοχάρη Κότσικα (1939-1940), του παρεκκλησίου του Αγίου Παντελεήμονα στο Αντωνιάδειο Γηροκομείο της Χάντρας (1951), των κοιμητηρίων στους ναούς Κοιμήσεως και Αναστάσεως της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας (1951), αλλά και κοπτικών ναών στην Αλεξάνδρεια και στο Κάιρο (1956, 1959-1962).
Έχει αποσπάσει εξαιρετικές κριτικές για το αγιογραφικό και το ζωγραφικό του έργο, ενώ θεωρείται ο κορυφαίος αγιογράφος της Αλεξάνδρειας και ζωγράφος με αξιόλογη θέση στη μεταπολεμική ελληνική ζωγραφική.
Κολακευτικά λόγια έχουν γράψει γι αυτόν ο Δημήτρης Πικιώνης και η Ελένη Βακαλό.
Από την ιστοσελίδα του Χώρου Τέχνης William James, αντλούμε την πληροφορία ότι ο Μίκης Ματσάκης υπήρξε «Φίλος των Καβάφη, Μαλάμου, Μαγκανάρη, Τσίρκα, Μένη Αγγελόπουλου κ.α. συνδέθηκε με όλον τον κύκλο των αλεξανδρινών διανοουμένων της εποχής».
Μάλιστα, οι σπουδές του στο Παρίσι το 1921 θα πραγματοποιηθούν με υποτροφία της Ελληνικής Κοινότητας Αλεξανδρείας.
Ο Μίκης Ματσάκης είναι ένας από τους ζωγράφους και χαράκτες, κατά κανόνα αλεξανδρινούς ή περαστικούς από την αιγυπτιακή μεγαλούπολη που φιλοτέχνησαν τη μορφή του Καβάφη.
Πρόκειται, εκτός του Ματσάκη, για τους Χαρίκλεια Αλεξανδρίδου-Στεφανοπούλου, Περικλή Αναστασιάδη, Σοφοκλή Αντωνιάδη (Σόφο), Νίκο Γώγο, Γιώργο Δήμου, Τάκη Καλμούχο, Γιάννη Κεφαληνό, Κωνσταντίνο Μαλέα, Α. Μακρή, Κίμωνα Ε. Μαραγκό (Kem), Ευθύμη Παπαδημητρίου (ΜμΠαπ), Εδόνδο Σούσα, Θάλεια Φλωρά-Καραβία, όπως επίσης τον Γιώργο Γουναρόπουλο και τον Κίμωνα Λάσκαρι.
Ο Ματσάκης, από όσο μπορούμε να συμπεράνουμε από μια επιστολή του Καβάφη προς τον Μανώλη Γιαλουράκη, πρέπει να έχει φιλικές σχέσεις με τον ποιητή.
Αλλιώς, γιατί να εμπιστευτεί ο Καβάφης, στην πλήρη ωριμότητά του ως ποιητής, (σε ηλικία 69 ετών, το 1932), το νεαρό Ματσάκη (στα 32 του) να μεταφέρει τη συλλογή των ποιημάτων του 1919-1932 στον «Πυρσό» του Δημαρά, όπως αναλυτικά αναφέρει στην επιστολή που ακολουθεί· προϋποθέτει, τουλάχιστο εμπιστοσύνη και άρα ανθρώπινη σχέση: Ἀλεξάνδρεια 10 Rue Lepsius 4 Δεκεμβρίου 1932
Ἀγαπητὲ Ἐμμανουήλ, Ἔλαβα τὸ γράμμα σου τῆς 14 Νοεμβρίου. Σου ἔστειλα τὴν παρελθοῦσα Κυριακή, μὲ τὸν ζωγράφο Ματσάκη (ὁ ὁποῖος ἀναχω-ροῦσε δια Ἀθήνας τὴν ἐπαύριον), μιά συλλογή ποι¬η¬μάτων μου 1919-1932. Θὰ τὴν ἀφήσει στοῦ Δημαρᾶ, στὸν «Πυρσό» μὰ φαίνεται ὅτι ἐσὺ κάποτε περνᾶς ἀπ τὸν «Πυρσό». Διάβασα στὸ «Ἐλεύθερο Βῆμα» τῆς 25 Νοεμβρίου πὼς βγῆκε τὸ τεῦχος τοῦ «Κύκλου» τὸ ἀφιερωμένο στὰ ποιήματά μου. Σ ἐπιστρέφω τὴν μετάφρασι τοῦ ποιήματος «Μακρυά» (δυνατόν νὰ μὴν ἔχεις πρόχειρο ἀντίγραφον)[ ] Ἐλπίζω νὰ εἶσαι καλά Ὁ φίλος σου Κ.Π. Καβάφης 14 [Η συνέχεια στο επόμενο φύλλο] 1 Τσίρκας Στρατής, «Χρονολόγιο», στο δικτυακό τόπο του Ε.ΚΕ.ΒΙ. http://tsirkas.ekebi.gr/, (2.4.2012), [πρβ. Προκοπάκη Χρύσα «Στα ίχνη του Στρατή Τσίρκα Σχεδίασμα χρονολόγιου», εκδ. Κέδρος, Αθήνα, 1985, στο δικτυακό τόπο του Τμήματος Φιλολογίας του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης http://www.lit.auth.gr./, (2.4.2012)]. 2 Ζήρας Αλέξης, στο «Οι λέξεις έχουν τη δική τους ιστορία» του Νίκου Σαραντάκου στο δικτυακό τόπο του ιδίου https://sarantakos.wordpress.com/, (2.4.2012). 3 Α.Ξ.-Β., «Γιώργης Δήμου Ζωγράφος των λαϊκών αγώνων», στο ένθετο 7 μέρες μαζί της εφ. «Ριζοσπάστης», Αθήνα, 6.8.2006, στο δικτυακό τόπο της εφ. http://www1.rizospastis.gr/, (30.10.2011). 4 Θεοδοσοπούλου Μ., «Φώτης Ζαχαρίου: Ένας σκαπανέας στη συντήρηση έργων τέχνης», στο δικτυακό τόπο της εφ. «Η εποχή», http://www.epohi.gr/, (2.4.2012). 5 Δασκαλόπουλος Δ., Στασινοπούλου Μ., «Ο βίος και το έργο του Κ.Π. Καβάφη», εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα, 2002, σσ. 84-85. 6 Μαραγκούλης Μαν., «Από την Αλεξάνδρεια του αίματος στην Αίγυπτο του Νάσσερ: συνέχειες και ρήξεις στην ταυτότητα της αιγυπτιώτικης παροικίας» στο δικτυακό τόπο της Ευρωπαϊκής Εταιρείας Νεοελληνικών Σπουδών http://www.eens.org/, (2.4.2012). 7 Λογοθέτης Μιλτ. «Ο Δωδεκανησιακός Τύπος 1848-2008 συμβολή στη νεότερη και σύγχρονη ιστορία της Δωδεκανήσου», τ. 3ος, Αθήνα, 2010, σ. 81. 8 Καστρουνής Παντελής, «Η Ιστορία του Δωδεκανησιακού Αγώνος εις την Αίγυπτον (1912-1925)», πρόλογος Λογοθέτης Μιλτιάδης, στα Δωδεκανησιακά Χρονικά, τ. Δ΄, – 1975, Αθήναι, 1978, σσ. 222-314. 9 -Χατζηφώτης Ι.Μ., «Δωδεκανήσιοι συγγραφείς στην Αλεξάνδρεια και Αίγυπτο», στα Δωδεκανησιακά Χρονικά, τόμος Β΄ – 1973, εκδ. Σ.Γ.Τ.Δ., Αθήναι, 1974, σσ. 289-304. -Φραγκούλης Κ. Ν., «Λεύκωμα της Κάσου», εκδ. Ελληνική Αδελφότης των εν Αιγύπτω Κασίων, τύποις «Νέας Ηχούς», Πορτ Σάϊδ, 1921, φωτογραφική αναπαραγωγή: Δήμος Κάσου, 1999-2000, σ. 13.
-Τα μεγάλα παράθυρα του ναού με τα πολύχρωμα βιτρό στα οποία απεικονίζονται οι δώδεκα Απόστολοι θα φιλοτεχνηθούν στο Παρίσι από τον οίκο του Ζαν Γκωντέν, πάνω σε σχέδια βυζαντινής τεχνοτροπίας του Μίκη Ματσάκη, που θα κοστίσουν 3.120 αιγυπτιακές λίρες της εποχής εκείνης. [Ανώνυμος, «Τα θυρανοίξια του Ευαγγελισμού Αποστολή του Ιδρύματος Ωνάση στην Αλεξάνδρεια», στο Ενημερωτικό δελτίο του Συνδέσμου Υποτροφιών Κοινωφελούς Ιδρύματος Αλέξανδρος Ωνάσης, τε. 32, Αθήνα, Ιούνιος 2006, στο δικτυακό τόπο του Ιδρύματος Ωνάση www.onasis.gr/, (19.3.2012).
-Σύμφωνα με όσα μας αφηγήθηκε ο Μανώλης Κασσώτης (Καρπάθιος, μαθηματικός και συγγραφέας που διαμένει στη Νέα Υόρκη, Η.Π.Α.), πρόγονος του Μίκη Ματσάκη ήταν ο ξυλογλύπτης Μανώλης Ματσάκης (παππούς του), ο οποίος πήρε μέρος στην Επανάσταση του 1821 (γι αυτό και θα τιμηθεί από τον βασιλιά Όθωνα).
Θα φτάσει στην Κάρπαθο από τη Σύρο με το αρχικό επίθετο Ματζάκης, ενώ η καταγωγή του ήταν από την Μάνη.
Η πρώτη μετακίνηση της οικογένειας Ματζάκη έγινε στην Κρήτη, για να ακολουθήσουν η Σύρος και μετά η Κάρπαθος. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του εξαδέλφου του Ηλία Μιχ. Ματσάκη προς τον Μανώλη Κασσώτη, ο Μίκης Ματσάκης διατηρούσε σχέσεις με τον Νίκο Μπελογιάννη (1915-1952). Ο ίδιος μάλιστα ο Ηλίας Ματσάκης συνάντησε τον Μπελογιάννη στο σπίτι του Μίκη το 1944 στην Αθήνα.
11 Χατζηφώτης Ι.Μ., «Αλεξάνδρεια Οι δύο αιώνες του νεώτερου ελληνισμού 19ος – 20ός αιών», εκδ. Publications, Αθήνα, 1999, σ. 211, 12 Ματσάκης Μίκης, 15.1.2010, στο δικτυακό τόπο http://www. archive .gr/, (19.3.2012). 13 Δασκαλόπουλος Δ.,
«Το πιο τίμιο την μορφή του Εικαστικοί καλλιτέχνες και ο Κ.Π. Καβάφης», στην εφ. Το Βήμα, Αθήνα, 9.11.2003, στο δικτυακό τόπο της εφ. www.tovima.gr/, (19.3.2012). 14 Γιαλουράκης Μαν.,
«Ο Καβάφης για τις μεταφράσεις», στο Αφιέρωμα στον Κ.Π. Καβάφη (1863-1963), στο περ. Νέα Εστία, έτος ΛΖ΄, τ. 74ος, τε. 872, Αθήναι, 1 Νοεμβρίου 1963, σ. 1575.
Πηγή εφ. Ροδιακή, Ο Κωνσταντίνος Π. Καβάφης και οι Δωδεκανήσιοι της Αιγύπτου
Το πορτραίτο του ζωγράφου Μίκη Ματσάκη Facebook
3.8.2024
Καρπαθιακα Νέα
