γράφει η Βασιλική Μουρελά
Την ίδια στιγμή, οι αυτοπροσφερόμενοι ισορροπιστές του δημόσιου λόγου, σε μια προσπάθεια να συγκαλύψουν τις ευθύνες, θα αποκαλέσουν «φαινόμενα», τα γεγονότα, ώστε να δικαιολογούνται τα αποτελέσματα.
Ως εκ τούτου, τα «φαινόμενα», έγιναν η νέα λέξη της δημόσιας διπλωματίας. Ως τέτοια, κατακλύζει όλο και περισσότερο το δημόσιο λόγο. Τις τελευταίες εβδομάδες, συναντήσαμε έντονα τον εν λόγω χαρακτηρισμό και στην πολιτική σκηνή, με αφορμή τις εκλογές στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, για την ανάδειξη πρόεδρου από τη βάση…
Η εμφάνιση του Στέφανου Κασσελάκη ως διεκδικητή της προεδρίας του Σύριζα – Προοδευτική Συμμαχία, πυροδότησε το δημόσιο λόγο με το «φαινόμενο της μεταδημοκρατίας, της μεταπολιτικής, της επικοινωνίας». Πληθώρα αναλύσεων, δημοσιευμάτων, δημοσίων πολιτικών τοποθετήσεων, προσπαθούν να μυήσουν τους αποδέκτες στο «φαινόμενο», προσποιούμενοι ότι είναι καινούργιο και συνεπώς μη διαχειρίσιμο.
Ωστόσο, φαντάζει τόσο συνηθισμένο, που θα επιχειρούσα να το αναλύσω, «κοπιάροντας» σχετικό δημοσίευμα προ εξαετίας που αφορούσε στην πρώτη νίκη του Εμμανουέλ Μακρόν στις γαλλικές εκλογές.
Η νίκη του Στέφανου Κασσελάκη και η καθόλου νέα μεταδημοκρατία…
Είναι πλέον ξεκάθαρο, η πολιτική έγινε θέαμα, μια φαντασιωτική εικόνα που προκαλεί απόλαυση, και ενώ αυτό το «όπλο» πολιτικής επικοινωνίας έκανε πολύ αισθητή την εμφάνισή του στις πρόσφατες Αμερικανικές προεδρικές εκλογές, δίνοντας τη νίκη στον γκουρού του θεάματος Ντόναλντ Τραμπ, λίγοι ήταν εκείνοι που έκαναν λόγο για ένα ισχυρό φαινόμενο στο πεδίο της σύγχρονης πολιτικής διαπάλης, όπου τα σημαίνοντα εύκολα αλλάζουν όψη… Αφού, πλειοψηφικά οι αναλυτές παντός κατευθύνσεως έσπευσαν να αποδώσουν στον όρο «αντι – συστημικός» ιδεολογικά χαρακτηριστικά.
Ωστόσο, οι πολύ πρόσφατες, εκλογές στο κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, που έδωσαν στον α’ και β’ γύρο τη νίκη στον Στέφανο Κασσελάκη, έναντι της Έφης Αχτσιόγλου, φέρνουν ξανά στο προσκήνιο τη δύναμη της εικόνας με το παιχνίδι του σημαίνοντος και σχετικοποιούν τις πεποιθήσεις περί ορισμού της αντι – συστημικότητας.
Χωρίς αμφιβολία ο νικητής των εκλογών Στέφανος Κασσελάκης, όχι μόνο αποφεύγει μεθοδευμένα να προβεί σε σαφείς προγραμματικές δηλώσεις – ενέργεια που έπραξαν όλοι οι πολιτικοί του αντίπαλοι - αλλά και σε οποιαδήποτε κίνηση θα μπορούσε να τον φωτογραφίσει ως παραδοσιακό αρχηγό, «…η ελπίδα είστε εσείς, μαζί με μένα!» έσπευσε να δηλώσει στους ψηφοφόρους του λίγο πριν τις κάλπες.
Εξάλλου, η προσπάθεια να αποφύγει πάση θυσία την ταύτιση με την εικόνα του παραδοσιακού αρχηγού, όπως απαιτούν τα πολιτικά κόμματα, διαφαίνεται και από την προέλευση του, άνθρωπος χωρίς πολιτικό παρελθόν, αντίθετα με τους υπόλοιπους πολιτικούς του αντιπάλους.
Που αποσκοπεί όμως αυτή η προμελετημένη αποφυγή της εικόνας του παραδοσιακού αρχηγού από μεριάς του Στέφανου Κασσελάκη;
Τι φαίνεται να γνωρίζει για την επίδραση που έχει η παρακμή της πατρικής imago στους ψηφοφόρους του;
Οι ερμηνείες δεν θα μπορούσαν παρά να προέρχονται από γαλλικό έδαφος. Όταν ήδη από το 1945 ο γάλλος ψυχίατρος και ψυχαναλυτής Ζακ Λακάν, είχε προβεί σε αναδιατύπωση του έργου των Φρόιντ (Ψυχολογία των μαζών) και Bion, με αφορμή τη λειτουργία του αρχηγού στην οργάνωση των μαζών. Αφού, προφητικά διαπίστωσε ότι η σύγχρονη Δυτική κοινωνία ήταν οργανωμένη γύρω από μια παρακμή της πατρικής imago – η έννοια της οποίας χρησίμευε για την κατανόηση της εξέλιξης της νεωτερικής οικογένειας στις σύγχρονες κοινωνίες – προχωρά στη διατύπωση ότι, η παρακμάζουσα πατρική imago, προσπαθούσε να αναβιώσει διαμέσου της εικόνα του αρχηγού. Μελετώντας το αγγλικό δημοκρατικό σύστημα της εποχής του ο γάλλος ψυχαναλυτής, εκφράζει την πεποίθησή του, πως μια θεωρία της «εξουσίας της ομάδας χωρίς αρχηγό» βασισμένη στην πρωτοκαθεδρία του οριζόντιου άξονα ήταν ανώτερη μιας θεωρίας της «εξουσίας του αρχηγού επί της ομάδας» βασισμένη στο προνόμιο του κάθετου άξονα εξουσίας.
Καθότι, η διατήρηση της κυριαρχίας του κάθετου άξονα, δηλαδή της λειτουργίας του παραδοσιακού αρχηγού, εφαρμόζεται σε κλειστές ομάδες που δεν γνωρίζουν την αλλαγή. Συνεπώς, «η εξουσία του αρχηγού επί της ομάδας», δεν αρκεί για την ομαλή λειτουργία της πολιτικής μέσα στις νεωτερικές δημοκρατικές κοινωνίες, όπου η παρακμή της πατρικής imago αποτελεί πλέον το δομικό τους χαρακτηριστικό.
Κατά συνέπεια λοιπόν, ο Στέφανος Κασσελάκης, πετυχαίνει μια αντι – συστημική νίκη, καταφέρνοντας να ταυτίσει τους πολιτικούς του αντιπάλους, με την συστημική εικόνα του παραδοσιακού αρχηγού κόμματος, που άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο επιχειρεί μια αναβίωση της πατρικής λειτουργίας, παρά το γεγονός ότι έχει ήδη παρακμάσει. Παράλληλα, κρατάει για τον εαυτό του μια νέα εικόνα – μακριά απ’ το «πρέπει» που εκφράζει η οποιαδήποτε «πατρική» προσταγή – που σημαίνει κάλεσμα για ένταξη σε ένα νέο σύστημα ζωής. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι ο ίδιος ζει σε ένα νέο μοντέλο οικογένειας, έχοντας δίπλα του, τον νεαρό σύντροφό του, που δεν παραλείπει να εκθέτει στο δημόσιο θέαμα.
Βάσω Μουρελά,
Πολιτικός Επιστήμονας, Σύμβουλος Επιχειρηματικότητας και Επαγγελματικού Προσανατολισμού
Βιβλιογραφία: Elisabeth Roudinesco, Ζακ Λακαν Σχεδίασμα μια ζωής, ιστορία ενός συστήματος σκέψης
Προς αποφυγή παρεξηγήσεων, καμία, ομοιότητα δεν επιχειρείται από τη συντάκτρια μεταξύ της Έφης Αχτσιόγλου και της Ακροδεξιάς Μαρί Λεπέν.
Πρώτη δημοσίευση στον ιστοσελίδα left.gr 26.04.2017
https://left.gr/news/gallikes-ekloges-horis-arhigo-kai-horis-patera?page=1
φωτογραφία Στέφανος Κασσελάκης facebook
25.9.2023
Καρπαθιακά Νέα