Γράφει η Πόπη Λαδή
Το Απέρι, όντας η εκπαιδευτική πρωτεύουσα της Καρπάθου έχει να επιδείξει πολλά στοιχεία για ύπαρξη εκπαίδευσης από τα μέσα του 18ου αιώνα (σχολεία σε Κάστρο και Άη Γιώργη Βασσών) και οργανωμένα σχολεία με σπουδαίους δασκάλους από τις αρχές του 19ου αιώνα.
Μέσα σε αυτήν την πλούσια εκπαιδευτική δραστηριότητα γεννήθηκαν και μεγάλωσαν σπουδαίες και πρωτοπόρες γυναίκες που είχαν ως μέλημα τους να συνεισφέρουν κι αυτές στα εκπαιδευτικά δρώμενα.
Ιδρύουν Σύλλογο Κυριών και Δεσποινίδων το 1916, με την επωνυμία “ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ”, με κύριο σκοπότους την δημιουργία Παρθεναγωγείου στο Απέρι, την εποχή που οι γυναίκες της Καρπάθου έλαχιστα δικαιώματα είχαν, πόσο μάλλον το δικαίωμα της μορφώσεως.
Στην προσπάθεια για την πραγματοποίηση του σκοπού αυτού συνέβαλαν με την φιλοπατρία και την προοδευτικότητα τους όλες οι Απερίτισσες της εποχής εκείνης ,αλλά ιδιαίτερα η Πρόεδρος του Συλλόγου Ζωή Ι.Λυριστάκη κι η Γραμματέας Αννίκα Ν.Χατζηαντωνίου, οι οποίες με την καθοδήγηση της Δέσποινας Μιχαηλίδου, κατόρθωσαν να συγκεντρώσουν σημαντικό χρηματικό ποσό για την ανέγερση του Παρθεναγωγείου.Δυστυχώς όμως το όνειρο τους δεν έγινε πραγματικότητα.Κάποιοι υφάρπαξαν από το ταμείο του Συλλόγου το ποσό των 2400 γροσίων.
ΖΩΗ Ι.ΛΥΡΙΣΤΑΚΗ
Γεννήθηκε στο Απέρι το 1893.Γονείς της ήταν ο Ιωάννης Λυριστάκης κι η Μαριγώ Χατζηβασίλη.Αδέλφια της ο Νικήτας, ο Μανόλης κι ο Βάσος, φιλόλογος που πέθανε πολύ νέος ,αφού είχε προσβληθεί από τέτανο.
Παντρεύτηκε το 1915 τον γιατρό Ηλία Χατζημιχάλη και απέκτησαν 4 παιδιά.Την Μαριγούλα, την Ευδοξία, τον Γιώργο ,γιατρό και τον Γιάννη ,δικηγόρο.Δυστυχώς η μοίρα ηταν σκληρή για την Ζωή.Έφυγε πολύ νέα ,στην ηλικία των 35 ετών, από τύφο.Αιωνία η μνήμη αυτής ,όπως κι όλων εκείνων των πρωτοπόρων γυναικών του Συλλόγου” ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ”.
Πηγή:Ο ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΤΩΝ ΚΥΡΙΩΝ ΚΑΙ ΔΕΣΠΟΙΝΙΔΩΝ ΑΠΕΡΕΙΟΥ ΚΑΡΠΑΘΟΥ” ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΑΙ” ΤΟΥ 1916, ΜΙΧΑΗΛ.Π.ΧΙΩΤΗ,ΑΘΗΝΑΙ 1988.
